VŨ NHO BÌNH BÀI THƠ "TRÁCH"

 

 

TRÁCH

              Chử Thu Hằng

Trách trời, trách đất, trách mây

Trách mình ngơ ngẩn để say cuối chiều

Trách người nỡ thả bùa Yêu

Đã hai thứ tóc lại liêu xiêu buồn

 Khuya thảng thốt Sớm bồn chồn

Vào ra như kẻ mất hồn, lạc tâm

Muộn chiều, lỡ tiếng sắt cầm

Đành lòng thương vụng nhớ thầm Giời ơi!

LỜI BÌNH của VŨ NHO

        Bài thơ lục bát này nói về một nỗi buồn. Nỗi buồn không phải của tuổi trẻ, mà nỗi buồn của một người đã luống tuổi, đã “hai thứ tóc”, đã vào tuổi “cuối chiều”. Vì sao mà buồn? Buồn vì bỗng nhiên vướng phải “bùa yêu”. Ôi chao, yêu khi xế chiều, yêu khi đầu hai thứ tóc, yêu khi không còn khả năng để đi đến hôn nhân.

        Cái tình muộn ấy cũng thật mãnh liệt, thật đắm say như thuở thanh xuân.

Người ta trẻ trung khi yêu thì:

        Như đứng đống lửa, như ngồi đống than

Còn nhân vật trữ tình trong bài thơ này thì:

        Khuya thảng thốt sớm bồn chồn

        Vào ra như kẻ mất hồn lạc tâm

Tôi nghĩ đến nhà thơ Xuân Diệu khi yêu:

        Hồn tôi theo bước người qua ấy

        Cho đến hôm nay vẫn chẳng về ( Tình qua) . Yêu đến lạc hồn!

Nhân vật trữ tình ở đây thảng thốt bồn chồn buổi khuya, buổi sớm, nghĩa là suốt đêm ngày.  Đi vào, đi ra  nhưng thẫn thờ không làm chủ được mình “như kẻ mất hồn lạc tâm”. Một tâm trạng say mê, bối rối, thảng thốt, bồn chồn. Ai dám bảo khi có tuổi tình yêu không mãnh liệt!

Nếu còn trẻ, tôi chắc người đàn bà này cũng sẽ làm như Thúy Kiều “ Xăm xăm băng lối vườn khuya một mình “ để đến với người tình cố ý “thả bùa yêu”. Nhưng ở tuổi xế chiều, lí trí già dặn không cho phép người ta bồng bột, mạnh mẽ phá rào, cho nên chỉ còn biết “trách” mà thôi.

        Trách trời, trách đất, trách mây

Trách mình ngơ ngẩn để say cuối chiều

Trách người nỡ thả bùa Yêu

Đầu tiên là trách những thứ xa xôi chả liên quan gì đến chuyện này. Ấy là Trời, Đất, Mây. Người xưa dạy “Tiên trách kỉ hậu trách nhân”. Người này trách nhân trước ( trách người  gồm Trời, Đất, Mây) rồi trách kỉ ( trách mình ngơ ngẩn). Rồi lại trách nhân, trách cái người “nỡ thả bùa Yêu”. Không phải là chuyện lời yêu gió bay mà là “bùa yêu”. Một thứ bùa ngải làm ai vướng phải thì không thể gỡ!

Bài thơ này gợi nhớ bài thơ YÊU cũng của nữ sĩ Chử Thu Hằng. Phải chăng khi “dính bùa”, nhân vật trữ tình đã “làm mới” lại mình:

Còn kịp không? Em tập khóc tập cười/ Tập mềm mại đong đưa, tập dại khờ nông nổi/ Chẳng còn nhiều thời gian, em đang rất vội/ Làm mới lại mình. Em tập nói chữ “yêu”.

Trách móc không phải là giải pháp.

Vậy thì có cách nào hơn không? Thật buồn là hoàn toàn không! Vì đã muộn, vì đã lỡ, vì không thể nói chuyện “sắt cầm” được nữa.

Lại nhớ đến người phụ nữ trong “Tiết phụ ngâm” của Trương Tịch, Trung Quốc. Thì ở Việt Nam thế kỉ 21 cũng có một “Tiết phụ ngâm mới” trong bài “Trách” này.

Giải pháp cuối cùng cho tình huống ngang trái, trớ trêu này là:

        Đành lòng thương vụng nhớ thầm.   Giời ơi!

Đành lòng vậy! Cầm lòng vậy! Thương vụng, nhớ thầm thôi.

Tiếng kêu Giời ở cuối câu cũng là cuối bài là một tiếng kêu đau đớn, thảng thốt của một tình cảm bị dồn nén, của một trái tim bất lực. Nhưng chính vì thế mà rực sáng một vẻ đẹp của tình yêu đơn phương mãnh liệt!

                     Hà Nội, 10/12/2025