KHI ẨN DỤ QUÁ
KÍN
Phạm Đức Nhì
Thơ tôi viết có một phần khá lớn sử dụng phép ẩn dụ trong đó có gần hai chục bài được bạn bè xếp vào loại “Những Bài Thơ Về Thơ”. Trong số này có một số bài mà dù người đọc “bắt” được tứ thơ, biết rằng tác giả có gởi kèm một thông điệp kín nhưng vẫn không mở được cái thông điệp kín ấy. Có người đổ thừa tại áp dụng ẩn dụ không đúng cách.
Tôi
xin tóm tắt phép ẩn dụ như sau:
Ẩn dụ là nói cái này mà ngụ ý cái kia. Ẩn dụ được coi là đúng cách khi cái này hợp tình
hợp lý và
cái kia cũng hợp lý hợp tình.
Xin
mượn bài
thơ Chè Đường để minh họa phép ẩn dụ và bàn cách giải quyết vấn đề khi ẩn dụ quá kín.
CHÈ ĐƯỜNG
Tôi thích chè
chè ngọt
bởi có đường
đường ít
chè không đủ ngọt
không ngon
đường nhiều
ngọt lợ
ăn gắt cổ.
Nấu chè
ngon do đó,
cũng cần có
tài
ngoài việc phải biết chọn các
thứ đậu, dừa, bột, nếp,
các thứ khoai
(thứ nào nấu với thứ nào
liều lượng bao
nhiêu thì hợp)
còn phải biết
bỏ đường cho
vừa ngọt
Chè có món có
thể bỏ đường kha
khá
có món ít đường một chút
cũng không sao
nhưng đã
là chè thì phải có đường
nấu chè
nếu không
bỏ đường
(hoặc tìm
cách cho chè có vị ngọt)
thì chè sẽ không
còn là chè nữa
mà thành món
khác.
(Phạm Đức Nhì)
Người đọc có thể đến bến đỗ của tứ thơ khá dễ dàng:
Nấu chè phải bỏ đường.
