NGUYỄN THỊ BÌNH giới thiệu
Hôm qua NTB đăng bài bình thơ “Tình khúc tuổi năm mươi” của nhà văn Kao Sơn, không ngờ đã gây “Bão” trên mạng xã hội với rất nhiều lượt like, bình luận và chia sẻ. Tiếp theo chủ đề ấy, hôm nay NTB đăng bài bình “Cho người dưng ấy” của nhà văn Nhâm Hoàng Phương (Vợ NV Kao Sơn) để thấy cách ứng xử của người vợ khi chồng mình “Vướng tình ở tuổi năm mươi” như thế nào ?
NGƯỜI DƯNG ẤY, NGƯỜI DƯNG ƠI
CHO NGƯỜI DƯNG ẤY
Người dưng ấy, người dưng ơi
Dịu dàng chi, để chồng tôi phải lòng.
Để rồi bỗng hoá hư không
Bao nhiêu ấm lạnh, mặn nồng từ xưa
Để rồi bỗng thấy như thừa
Tôi như áo rách te tua góc giường
Thôi thì…người hãy cứ thương
Cho chồng tôi gửi tơ vương cuối trời
Hãy làm chút nắng người ơi
Chồng tôi đang lạnh lẽo nơi nhà mình
Ví dầu duyên kiếp ba sinh
Người dưng ơi, hãy đáp tình chồng tôi
Người dưng ấy, người dưng ơi…
(Hoàng Phương Nhâm)
LỜI BÌNH NGUYỄN THỊ BÌNH
Hoàng Phương Nhâm không chỉ là một cây bút văn xuôi khá già giặn, mà chị còn là một nhà thơ giàu nữ tính, nhân hậu và rất vị tha. Điều đó được thể hiện khá rõ qua bài thơ: “Cho người dưng ấy” của chị. Bài thơ được nhiều độc giả rất yêu thích (nhất là những độc giả nữ).
Bài thơ có xuất xứ khá đặc biệt. Sau khi được nhà văn Kao Sơn (chồng chị) khoe về bài thơ “Tình khúc tuổi năm mươi” anh vừa sáng tác (bài thơ nói về nhân vật tôi nào đó “Tự dưng chập mạch phải lòng người dưng”, ở tuổi năm mươi), chỉ ít phút sau chị đã có bài thơ “Cho người dưng ấy” để trả đũa tác giả “Tình khúc tuổi năm mươi” một cách “ngọt ngào”, nhưng không giấu được đắng cay và chua chát. Nhưng theo tôi, đó chưa phải là vấn đề chính của bài thơ. Mà vấn đề chính ở đây là cách ứng xử, lòng nhân hậu, bao dung của người phụ nữ trong một hoàn cảnh trớ trêu, khi phát hiện chồng mình “phải lòng người dưng” ở tuổi… năm mươi.
Bài thơ được viết theo thể lục bát, câu mở đầu và câu kết là một điệp khúc: “Người dưng ấy, người dưng ơi”. Với cách ngắt giọng khác thường (3/3), câu thơ như một tiếng nấc nghẹn ngào:
Người dưng ấy, người dưng ơi
Lời gọi có vẻ thiết tha mà sao chua xót đến vậy! Người phụ nữ không gọi chồng mình - người đang lạc bước, hãy quay về với tổ ấm gia đình mà gọi người dưng - cái người đã là nguyên nhân làm cho “Bao nhiêu ấm lạnh mặn nồng từ xưa”, bỗng chốc hoá thành hư không tất cả. Hãy đặt mình vào tình cảnh thực tại của người phụ nữ trong bài thơ, người đọc sẽ cảm nhận được hết nỗi niềm đắng cay, chua xót ấy. Tình cảm vợ chồng đã mấy mươi năm ngọt bùi, gắn bó “ấm lạnh, mặn nồng”, người phụ nữ với tâm hồn nhạy cảm ấy, hẳn là rất hiểu chồng. Chị hiểu rõ nguyên nhân vì sao chồng mình lại bỗng dưng “phải lòng người dưng”, ở cái tuổi chưa hẳn đã già nhưng cũng không còn trẻ. Bởi thế, chị đã “bắt được mạch” và đoán đúng “con bệnh”: không phải là sự trẻ trung, xinh đẹp mà chính nét dịu dàng của “người dưng ấy” là nguyên nhân “để chồng tôi phải lòng”. Tìm ra bệnh, chị lại tự mình “kê đơn, bốc thuốc” theo cách rất riêng. Chỉ với mong muốn “chữa lành bệnh” cho chồng, còn mình, lại âm thầm chịu đựng một cách… tội nghiệp. Chị thấy mình bỗng chốc hoá như người thừa, thậm chí “như áo rách te tua góc giường”. Thú thực, tôi không thích hình ảnh này, vì nó đã làm cho người phụ nữ lẽ ra phải được chở che, bênh vực lại trở nên đáng thương đến thảm hại. Nhưng tôi hiểu, chị đã cố nói quá lên như thế, cũng là một cách cảm thông, bào chữa, cho chồng, khi anh có ý định san sẻ tình yêu đó chăng?
Để hiểu thêm điều này, ta hãy đọc lại tiêu đề bài thơ: Cho người dưng ấy. Thoạt nghe đã thấy dụng ý của tác giả quá rõ ràng. Có điều gì chị muốn nói với “người dưng ấy”? Chì chiết chăng? Xúc phạm chăng? Cũng có sao! Vì nó rất đúng với quy luật: “ớt nào mà ớt chẳng cay”…kia mà! Nhưng không, tất cả đã hoàn toàn ngược lại. Men theo từng câu chữ của bài thơ, tác giả đã dẫn dắt người đọc đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác:
Thôi thì… người hãy cứ thương
Cho chồng tôi gửi tơ vương cuối trời
Hãy làm chút nắng người ơi
Chồng tôi đang lạnh lẽo nơi nhà mình
Ví dầu duyên kiếp ba sinh
Người dưng ơi, hãy đáp tình chồng tôi.
Đó là lời gọi mời? Không! Là lời cầu xin khẩn thiết và đau đớn. Ta hiểu trước khi nói những lời đớn đau ấy, chị cũng dằn vặt, cũng đắn đo. Dấu chấm lặng(…) đặt sau từ “thôi thì” như một tiếng thở dài buồn bã để rồi người phụ nữ… chấp nhận. Chị đã nói cái điều lẽ ra không nên nói. Tại sao đứng trước nguy cơ tình yêu có thể chia sẻ, hạnh phúc có thể tan vỡ mà người phụ nữ vẫn bình tĩnh, bao dung một cách khác thường đến vậy? Tôi bỗng nhớ đến câu chuyện kể về một người phụ nữ. Khi biết chồng mình đang hẹn hò với người phụ nữ khác ngoài công viên lộng gió, bà đã lặng lẽ đi theo, không phải để đánh ghen, mà chỉ để khoác lên vai chồng một tấm áo ấm, quàng lên cổ chồng một chiếc khăn len, với lời giải thích chỉ có thể có ở một người vợ rất mực yêu chồng: “Ông phải cẩn thận cho sức khoẻ, đêm khuya trời lạnh, ngồi ngoài này dễ cảm lắm”…Cử chỉ khéo léo và vô cùng tế nhị ấy của bà đã giữ được chồng. Ít phút sau ông trở về nhà và không bao giờ lặp lại những cuộc hẹn hò tương tự. Lối ứng xử của người vợ trong bài thơ “Cho người dưng ấy”, cũng là một cách giữ chồng độc đáo. Ai cũng hiểu, chị viết bài thơ trên không phải cho người dưng ấy, mặc dù điệp từ người dưng, người được lặp lại tới 8 lần một cách tha thiết. Ta hiểu rằng chị không khờ dại tới mức “vẽ đường cho hươu chạy”. Địa chỉ mà chị muốn gửi ở đây chính là “chồng tôi”- chồng của chị. Người phụ nữ ở vào tình cảnh ấy vẫn một điều chồng tôi, hai điều chồng tôi (chồng tôi lặp lại 4 lần) cũng đủ thấy chị yêu thương lo lắng cho chồng tới mức nào. Và người chồng của chị, mặc dù có được vợ “cho phép phải lòng người dưng” (anh kể chị nói với anh rằng, chuyện ấy chị không cấm, nhưng nếu đã phải lòng thì cố mà phải lòng lấy một người... dịu dàng… ). Dù điều kiện của chị đã được đáp ứng, nhưng tôi dám chắc khi nghe những lời này, anh cũng không dại gì mà dại thêm nữa. Còn “người dưng ấy”, nếu có đọc được nỗi lòng này của chị, hẳn sẽ thấm thía và nhận ra sự hy sinh lớn lao của một người vợ rất yêu chồng, tất cả vì chồng, vì con, vì cái gia đình nhỏ bé thân yêu của mình. Và như vậy, “người dưng ấy” hẳn cũng chẳng dại gì mà đem chút nắng hiếm hoi sưởi ấm cho người khác, trong khi để nhà mình lạnh lẽo…
Bài thơ được kết cấu theo kiểu đầu cuối tương ứng. Cách kết cấu như vậy ý thơ không đóng khép mà lại mở ra bao điều trăn trở và suy ngẫm về cuộc sống, về tình yêu, hạnh phúc… Cứ nhẹ nhàng tình, cảm như không, bài thơ đã đem đến cho người đọc một cách nhìn nhận, một lối ứng xử thật tinh tế và khéo léo của người phụ nữ trước nguy cơ tan vỡ hạnh phúc gia đình. “Lạt mềm buộc chặt; nói ngọt thì lọt đến xương” âu cũng là thông điệp mà tác giả bài thơ muốn gửi đâu phải chỉ riêng cho người dưng ấy?
Bài đã đăng trên TC Văn nghệ Ninh Bình (2008) và in trong tập LLPB “Nỗi niềm giăng mắc”- NXBVH, 2014
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét