CUỐN TIỂU THUYẾT
HAY VỀ HÒA HỢP DÂN TỘC SAU 50 NĂM ĐẤT NƯỚC THỐNG NHẤT
Đọc “ Báu vật
trời Nam bên kia thế giới” của Nguyễn Thị Anh Thư, Nxb Hội Nhà Văn,
2025
Vũ
Nho
Với nhà văn
Nguyễn Thị Anh Thư, tôi đã từng khâm phục viết về tập truyện ngắn của chị. Đó là một trong ít nhà văn nữ mà tôi
đánh giá cao về sức viết và sự tinh tế của tác phẩm. Cần nhắc lại ở đây những
thành quả trước khi nhà văn công bố cuốn
tiểu thuyết độc đáo, thú vị về sự hòa hợp sau chiến tranh của hai phía cuộc chiến.
-
8 tập Truyện ngắn
-
2 tập Truyện ngắn Thiếu nhi
-
5 tiểu thuyết
-
1 kịch bản phim truyện nhựa
-
1 kịch bản phim truyền hình dài tập
Trong sự nghiệp sáng tác của mình, nhà văn Nguyễn Thị Anh Thư
đã vinh dự nhận được nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm:
2 Giải thưởng của Tạp chí Văn nghệ Quân đội (năm 1985 và
1987).
2 Giải thưởng của Đài Tiếng nói Việt Nam (năm 2002 và 2003),
tôn vinh những tác phẩm có giá trị văn hóa và nghệ thuật cao.
1 Giải thưởng của Báo Phụ nữ Thủ đô (năm 2010), ghi nhận những
đóng góp trong việc phản ánh đời sống và tâm tư của phụ nữ Việt Nam.
1 Giải Khuyến khích, 1 Giải C của Bộ Công An (năm 2022), đánh
dấu sự ghi nhận của ngành công an đối với các tác phẩm văn học có ý nghĩa xã hội
sâu sắc.
***
Khi viết cuốn
tiểu thuyết này, tác giả đã có bề dày sự nghiệp và sự trưởng thành của bút
pháp. Dĩ nhiên, ai cũng biết trong văn chương, không nhất thiết cuốn sau hay
hơn cuốn trước, vượt trội cuốn trước. Nhưng với nhà văn Anh Thư thì những ưu điểm
của các cuốn đã viết đều bộc lộ đầy đủ và làm nên cái hay vượt trội của cuốn
sách này.
Cuốn sách lấy cảm hứng từ một chi tiết có thật: năm 1983, hai người nước ngoài đã vượt biển vào Việt Nam để tìm kiếm kho báu trên đảo Hòn Tre, một sự kiện gây xôn xao và gợi mở những câu chuyện về bí ẩn lịch sử lẫn khát vọng khám phá những giá trị ẩn giấu của một quốc gia bên bờ biển.
Cứ ngỡ câu
chuyện sẽ là cuộc tìm kho báu thường li
kì, hấp dẫn thường gặp trong văn học Việt Nam và thế giới. Nhưng không phải vậy. Đấy chỉ là cảm
hứng khơi nguồn sáng tạo. Nội dung cuốn sách là câu chuyện của những người Việt
Nam ở hai phía cuộc chiến, là giai đoạn khó khăn, phức tạp khi chiến tranh
kết thúc, đất nước bị bao vây, cấm vận, hàng loạt người “vượt biên” bỏ nước ra
đi. Tác phẩm khắc họa sâu sắc hình ảnh những người cha như
ông Mười, ông Ba, người mẹ, người vợ như bà Hạnh An mẹ Cát Bình, bà Lê
Thị Diệu Mai mẹ của cô Út , những người
con như Út, Cát Bình,… Họ là “báu vật”
thực sự của dân tộc - với tình yêu thương, sự hy sinh và sức mạnh vượt qua mọi
nghịch cảnh.
Đồng thời, cuốn sách cũng mở ra một
thế giới tâm linh huyền bí, nơi những linh hồn tổ tiên và các thế lực siêu
nhiên hiện diện, như một lời nhắc nhở về mối liên kết thiêng liêng giữa con người
và cội nguồn.
Cái khó của nhà văn Việt Nam nói
chung và Anh Thư nói riêng là viết về những người nước ngoài, những người thuộc
nền văn hóa và tín ngưỡng khác, xa lạ với chúng ta. Nhưng Anh Thư đã vượt qua một
các ngoạn mục. Hai nhân vật thanh niên là Mike và Robert, hai ông bố của hai
gia đình có truyền thống khác nhau là Vandebilt và Tony. Rồi trường Đại học mà
hai cậu theo học, làm quen nhau rồi cùng nhau đi tìm kho báu. Tất cả đều hợp lí
và hấp dẫn.
Trong câu chuyện về người lính Mĩ và
người lính Việt cộng cũng rất nhân văn. Em trai của bố Mike từng được Trần Hòa
Bình, con trai của Đại tá Trần Hạnh không bắn khi bị thương nặng. Hòa Bình hi sinh. Ông chôn cất người lính này,
vẽ sơ đồ nấm mộ và giữ bức thư người
lính ấy gửi cha mình. Cả Mike và Robert đều tham gia cuộc tìm mộ cảm động đó. Đặc
biệt họ tìm thấy hài cốt người lính Việt
Nam Cộng hòa là Nguyễn Văn Yên cùng với hài cốt của Trần Hòa Bình. Chương 13 Nghĩa
cử là chương xúc động về sự hòa hợp đân tộc.
Nhà văn đã không cho bạn đọc biết sớm
lai lịch ông Ba trên đảo. Dần dần người ta mới biết ông được lệnh đi công tác.
Tưởng hai năm sau Tổng tuyển cử, ông sẽ về. Nhưng mãi sau chiến thắng ông mới về.
Người vợ của ông đã lấy chồng khác. Hai người vượt biên bị chết. Đứa con trai
là Cát Bình không nhận cha, hận ông Ba bỏ mẹ con anh ta…
Rồi
câu chuyện của chú Tư trôi dạt được ông Ba cứu giúp. Hóa ra ông Tư lại chính là thiếu tá Đinh Bá Nhất làm ở Phủ
Đặc vụ của chính quyền Sài Gòn. Ông biết rõ vụ án Trần Minh Nghĩa, cha của Út,
người cảm tình với Việt Cộng đã cứu giúp ông Mười. Ông Nghĩa chịu tiếng oan là bị Việt Cộng bắn chết,…
Một chi tiết đáng chú ý ở phẫn vĩ
thanh, khi Út vào một tiệm phở nơi thành phố nhỏ của bang Virginia. Cuộc nói chuyện kì thị giữa một Việt kiều với vợ chồng vị chủ
quán và Út cho thấy tinh thần hòa hợp dân tộc không dễ dàng, vẫn còn người cố
chấp. Việc Luật sư ÚT biện hộ cho người
lính Việt Nam Cộng hòa Lê Văn Chất với lời
lẽ chí tình, chí lí rất đáng khâm phục…
Có thể nói là tinh thần hòa giải, hòa
hợp , khép lại quá khứ không chỉ của người Việt với người Việt, mà cả người Việt
với người Mĩ được thể hiện tinh tế, thuyết phục. Rất đáng ghi nhận.
Tiểu thuyết vừa có tính chất tương
trưng, vừa có tính phiêu lưu mạo hiểm, vừa rất chân thực về những cuộc đời, những
số phận của người Việt, người Mĩ trong chiến tranh. Kết hợp được nhiều chủ đề,
gắn kết nhiều số phận, tác giả quả đã rất thành công trong việc khám phá “KHO
BÁU TRỜI NAM” giới thiệu với bạn bè thế giới. Như lời của Robert nói với ông Mười
: “Tuy chúng cháu chưa tìm được kho báu ấy, nhưng chúng cháu vẫn luôn cảm thấy
may mắn khi được đặt chân lên đất nước Việt Nam này. Ở nơi này có những câu
chuyện thật phi thường, cùng những con người thật phi thường. Chắc đây mới thực
sự là một kho báu dành cho chúng cháu,” (tr. 248).
Nhà văn đã giới thiệu thiên nhiên Việt
Nam, con người Việt Nam, văn hóa, tín ngưỡng Việt Nam, ẩm thực Việt Nam với hai
chàng thanh niên Anh và Mĩ. Và rộng ra là tất cả những người nước ngoài. Dẫu biết
rằng mọi so sánh đều khập khiễng. Nhưng sao tôi cứ muốn so sánh tác phẩm văn
chương này của Nguyễn Thị Anh Thư với tác phẩm video âm nhạc “Bắc Bling” của ca
sĩ Hòa Minzy hợp tác với nghệ sĩ hài Xuân Hinh và nhạc sĩ Tuấn Cry .
Phải
nói rằng Nguyên Thị Anh Thư đã rất thành công khi phân tích tâm lí, khi miểu tả
cảnh thiên nhiên hùng vĩ cũng như cảnh ghê sợ của cuồng phong trên biển hay dữ
dội, khủng khiếp trong “Hang cướp biển”, trong “Đền thần”.
Tôi từng viết về tập truyên ngắn “Bản tình ca
mê đắm” của Nguyễn Thị Anh Thư như sau:
“Tuy không nhiều, nhưng tác giả có sử dụng
thủ pháp “truyền kì” ở một số truyện. Có người sẽ bảo đó là “liêu trai” của Bồ Tùng Linh, hoặc xa hơn là “huyền ảo Mĩ la tinh”. Tôi thì cho rằng những thủ pháp, yếu tố
đó đã có trong “ Việt điện U linh”
của Lý Tế Xuyên, tác phẩm văn học viết đầu tiên của Việt Nam thế kỉ XIV, rồi
trong truyện của Lê Thánh Tông. Đặc biệt là “Truyền kì mạn lục” của Nguyễn Dữ”. ( Vũ Nho - Cây bút văn xuôi nữ tinh tế Nguyễn Thị Anh
Thư- Nguồn https://clbvanchuong.com/nguyen-thi-anh-thu-cay-but-nu-tinh-te-bid2885.html).
Trong tiểu thuyết này sự kì lạ kèm thêm yếu tố khoa học, tâm
linh được sử dụng nhiều hơn. Từ “dãy số kì diệu của Thượng đế” trong cuốn sổ
gia bảo của Robert về ngày tháng năm
sinh, suy ra người thứ nhất là Robert, người thứ hai là Mike, người thứ ba là
Út. Bộ ba đó kết hợp để tìm kho báu. Rồi
những chữ viết tắt K’Than là đảo
Cá Thần, núi N.L. là núi Ngự Long. Những dòng chữ bí hiểm trong tấm bản đồ, bài
hát đồng dao của trẻ con mà cô Út thuộc,…Chiếc tù và mà Nhơn tặng Robert. Những
lần rúc tù và theo các nốt nhạc,…Tất cả làm tăng sự li kì, huyền bí, hấp dẫn của câu chuyện
Không ít những trang cảm động khiến bạn
đọc rưng rung hay người nhạy cảm thì tuôn rơi nước mắt,…
Có thể
khẳng định đây là một cuốn tiểu thuyết hay của nhà văn Nguyễn Thị Anh Thư. Càng
có ý nghĩa khi chúng ta kỉ niệm 50 thống nhất đất nước, hòa giải hòa hợp dân tộc!
Hà Nội,
28/3/2025
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét