Cây xanh ở Ba Đình sẽ hỏi thăm chú bé Khoa

Cây xanh ở Ba Đình sẽ hỏi thăm chú bé Khoa

Chú bé Khoa ở đây là nhà thơ Trần Đăng Khoa. Tác giả của bài thơ "Hà Nội" được cho là viết năm 1969 (hôm trước, tôi đã cho đăng lại từ bản trực tuyến của Thi Viện, ở đây).

Trong bài đó, theo chính nhà thơ Trần Đăng Khoa, thì có hai dòng sau:

"Mấy năm giặc bắn phá 

Ba Đình vẫn xanh cây"

1. Gần đây, sự kiện "thảm sát cây xanh Hà Nội 2015" bùng phát, thì nhà thơ đã đăng đàn: 

Bài này đã bị xóa (chỉ còn lưu ở đây và muc số 6 ở đây)

Và, trong lúc đăng đàn đó, ông đã tâm sự như sau, cũng như đọc lại những câu thơ đã viết thời lên mười của mình. Nguyên văn:

"

Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho rằng “không có lợi ích nhóm” trong chuyện đốn hạ 6.700 cây xanh ở Thủ đô. Nói vậy có thể tin được không? Không có chiến dịch đốn hạ cây, tại sao lại có hàng trăm cây lớn bị chặt? Nhiều tuyến phố ngổn ngang như công trường khai thác gỗ.

Thời chiến tranh, bom đạn tàn phá khốc liệt, Hà Nội vẫn giữ được lá phổi xanh của mình. Bấy giờ, tôi còn là một cậu bé mà vẫn tự hào về Thủ Đô Hà Nội: “Những năm giặc bắn phá – Ba Đình vẫn xanh cây – Trăng vàng Chùa Một Cột – Phủ Tây Hồ hoa bay…”. Bây giờ, không có giặc, cũng không còn bom đạn nữa mà cây xanh thành phố Hà Nội lại bị hạ sát tàn bạo còn hơn cả những trận rải thảm của B52. 

"

Theo bác Thợ Cạo, thì xem ở trang của chính "Lão Khoa" thì ép-phê hơn (tại đây).

2. Về mấy câu thơ đó của chú bé Khoa, tôi đã đưa thắc mắc như sau:

"Tôi đang thắc mắc là tại sao lại là "Phủ Tây Hồ hoa bay...". Quả thực năm đó, chú bé Khoa (khoảng 11 tuổi) đã đến Phủ Tây Hồ, và thấy cái gì đó bay bay ? 

Hay là chú bịa ? Hay là ngài Xuân Diệu đã thêm thắt gì vào đó ? Hẳn là từ nhà Xuân Diệu mà lên Phủ Tây Hồ thì phải đi xe đạp thì hợp lí (hơn là so với cuốc bộ). Thứ nữa, phải có người hướng dẫn đi cùng. Hay chính là Xuân Diệu ?

Có thể bác Vũ Nho sẽ có kiến giải gì đó (bác Vũ Nho từng xuất bản cuốn nghiên cứu về thơ Trần Đăng Khoa). Hoặc, chính nhà thơ thiếu nhi giải đáp thì là tốt nhất."

3. Thắc mắc của tôi, sau đó, đã được bác Vũ Nho (một người có nghiên cứu chuyên sâu về thơ Trần Đăng Khoa) giải đáp như sau:

"Về chuyện "Phủ Tây Hồ hoa bay" thì có nhẽ tốt nhất là đặt câu hỏi với nhà thơ "thần đồng" ngày xưa mà bây giờ cũng chưa già lắm ( không phải "già khú" như Trần Đăng Khoa tự nhận). Tôi không thấy có chi tiết nào nhà thơ nói về việc "can thiệp" của ông thầy Xuân Diệu. Phủ Tây Hồ, có nhiều người mang hương hoa đến lễ. Vì sao lại nhìn "hoa" của người mang đến BAY được? Hoặc giả có cây bông gòn, bông gạo ở phủ, hoa bay ( những hạt bông gòn bung nở, như bông hoa nhỏ xíu bay trong gió)? Bài thơ chỉ đề năm viết 1969, không rõ tháng viết. Trước đó, chú bé Khoa cũng đã quan sát về hoa Hà Nội và viết : Hà Nội có nhiều hoa/ Bó từng chùm cẩn thận/ mấy chú vào mua hoa/ Tươi cười ra mặt trận. Hoa đem lễ thì cũng là hoa được sắp xếp cẩn thận, khó mà BAY. Tôi chỉ đoán như vậy. Để chắc chắn, sẽ gọi điện cho Trần Đăng Khoa là ổn thôi!"

và

"Bạn Giao thân mến!
Tôi đã điện thoại cho Trần Đăng Khoa để nói về thắc mắc của bạn. Nhà thơ trả lời hai ý : Thứ nhất là bài này, nhà thơ Xuân Diệu không có góp ý gì. Thứ hai, "hoa bay" ở đây là câu thơ viết ảo, đa nghĩa: Có thể hiểu hoa bông gòn, bông gạo bay; cũng có thể hiểu là hoa nắng (qua tán lá) lung linh khi gió thổi; và cũng có thể hiểu là những nụ cười trên gương mặt người như hoa trong gió và nắng của bóng cây Phủ Tây Hồ!"

4. Tôi đã nhờ thêm bác Vũ Nho như sau, sau khi nhận được giải đáp của bác (và cũng là của nhà thơ Trần Đăng Khoa qua bác):

"
Rất cảm ơn bác Vũ Nho và nhà thơ Trần Đăng Khoa !

Hai chi tiết trên, thì chi tiết liên quan đến nhà thơ Xuân Diệu là một cái giả thiết xa xôi. Cốt để gợi lại không khí anh Khoa lên Hà Nội thời gian đó thôi. Hoàn toàn là giả thiết.

Chi tiết thứ hai thì nếu được, nhờ bác Vũ Nho hỏi giùm anh Khoa là: lúc đó, anh Khoa lên Phủ Tây Hồ là tự đi, hay là đi cùng ai. Lúc đó, vào năm 1969, khi anh Khoa tới Phủ Tây Hồ, thì Phủ đã có người tới lễ chưa ? Tức là cháu muốn biết thêm thông tin bên ngoài câu thơ về Phủ Tây Hồ đó của anh Khoa.

Kính nhờ bác Vũ Nho."

5. Bây giờ, tạm gác lại chuyện Phủ Tây Hồ.

6. Mà trở lại với "cây xanh". Tức cây xanh ở Ba Đình. 

"Mấy năm giặc bắn phá 

Ba Đình vẫn xanh cây"

Tức là cả đoạn:

"

Hà Nội có tàu điện 
Đi về cứ leng keng 
Người xuống và người lên 
Người nào trông cũng đẹp 

Mấy năm giặc bắn phá 
Ba Đình vẫn xanh cây 
Trăng vàng chùa Một Cột 
Phủ Tây Hồ hoa bay...

1969 
" 


7. Thì kết quả như sau (bản in trước ngày 30/4/1975):

Hình chụp bằng điện thoại, hơi mờ

8. Tức là, ở thời điểm năm 1969, không phải là:

"Mấy năm giặc bắn phá 

Ba Đình vẫn xanh cây"

Mà là:

"Mấy năm giặc bắn phá

Hà Nội có sao đâu"

9. Như vậy, "Ba Đình vẫn xanh cây" có thể là câu đã sửa lại sau này. 

Sửa lúc nào thì cần xác nhận với chính nhà thơ, và với các nhà nghiên cứu phê bình văn học.

Lãnh đạo thành phố Hà Nội, cũng như cây ở Ba Đình, có thể "truy cứu trách nhiệm" của nhà thơ !

Chí hướng Ba Đình đã xuất hiện lúc nào đó, khi cậu bé lớn lên.

---

Những entry liên quan đã đi trên blog này:

-  Cây xanh ở Ba Đình sẽ hỏi thăm chú bé Khoa

-  Thời "phàm là cây thì phát quang" và "thay bằng cỏ" :  tin mới 

- "Mấy ngày qua, tôi đã ngẫm nghĩ hết mọi lý lẽ"

-  Lễ ra quân trồng cây đầu xuân Ất Mùi 2015 (xem hình động và hình dừng) 

-  Linh hồn cây báo ứng

-  Chả lẽ đành trả lại bằng tiến sĩ (phiếm đàm của dân trí)

-  Cụ rùa Hồ Gươm vẫn khỏe

-  Thời 1920s, đường phố Paris thậm chí chưa trồng cây (?)

- Văn nghệ thứ Bảy : "rừng quế mỡ đã cháy khô" 

-  Đại học Lâm nghiệp bất ngờ lên tiếng, về vụ chặt cây ở thủ đô

- Cùng xem lại các bên đã : "Thống nhất trồng cây vàng tâm trên đường Nguyễn Chí Thanh"

- Bầy sâu

- Hà Nội đã cho trồng vàng tâm xanh tươi, là cụ thể ở đâu thế ?

- Phong cách trồng cây của cụ Hồ

- "Hà Nội" năm 1969 của Trần Đăng Khoa : "mấy năm giặc bắn phá, Ba Đình vẫn xanh cây"

-  Cụ rùa Hồ Gươm cất gươm ở đâu, trong thời gian qua ?

- Thảm họa nhãn tiền nếu một mai Hà Nội biến thành rừng cây mỡ

- Cả họ nhà mình khôn : để đỡ vướng, ông cháu thằng Bờm phá tan hoang giàn mướp 28 năm trước

- Không thấy "vàng tâm", cũng chẳng thấy "mỡ" hay "bút chì" (văn bản của UBND thành phố Hà Nội)

- Văn nghệ thứ Bảy : Mùa xuân đâu còn là Tết trồng cây

- Gỗ quí của Việt Nam dựng chùa ở Trung Quốc : tòa tam bảo tồn tại từ thập niên 1660 đến nay

-  Mạng cây mạng người, diễn biến tiếp theo

-  Không nói nhiều : mỗi cây là một mạng người đó, các ông các bà ạ