GIẤY CHỨNG NHẬN NGƯỜI

                                  

                                                                                      Nhà văn Vũ Công Hoan

GIẤY CHỨNG NHẬN NGƯỜI

                                          

                                           Truyện ngắn cực ngắn của Úc Thanh

                                                           Vũ Công Hoan dịch

          Trên đoàn tầu cô soát vé hết sức xinh đẹp cứ nhìn chằm chằm vaò người đàn ông đứng tuổi nói như hạch sách:

-         Vé tầu.

         

          Người đàn ông đứng tuổi lục khắp người từ trên xuống dưới một thôi một hồi, cuối cùng tìm thấy vé nhưng cứ cầm trong tay không muốn chìa ra.

         

          Cô soát vé liếc nhìn vào tay anh, cười trách móc:

          - Đây là vé trẻ em.

         

          Người đàn ông đứng tuổi đỏ bừng mặt, nhỏ nhẹ đáp:

          - Vé trẻ em chẳng phải ngang giá vé người tàn tật hay sao?

         

          Giá vé trẻ em và người tàn tật đều bằng một nửa cả vé, đương nhiên cô soát vé biết. Cô nhìn kỹ người đàn ông một lúc, rồi hỏi

          - Anh là người tàn tật?

         

          - Vâng, tôi là người tàn tật.

         

          - Vậy anh cho tôi xem giấy chừng nhận tàn tật.

         

          Người đàn ông đứng tuổi tỏ ra căng thẳng, anh đáp:

          -Tôi không có giấy tờ, khi mua cô bán vé bảo tôi đưa giấy tờ, tôi không có giấy chứng nhận tàn tật, không biết làm thế nào hơn, tôi đã mua vé trẻ em.

         

          Cô soát vé cười gằn:

          - Không có giấy chứng nhận tàn tật làm sao chứng minh được anh là người tàn tật?

         

          Người đàn ông đứng tuổi im lặng, chỉ khe khẽ tháo giầy, rồi vén ống quần lên. Anh chỉ còn một nửa bàn chân.

         

          Cô soát vé liếc nhìn bảo:

          - Tôi cần xem giấy tờ, tức là quyển sổ có in mấy chữ “Giấy chứng nhận tàn tật” có đóng con dấu bằng thép của Hội người tàn tật.

         

          Người đàn ông đứng tuổi có khuôn mặt quả dưa đắng giải thích:    

          -Tôi không có hộ khẩu của địa phương, người ta không cấp sổ tàn tật cho tôi. Hơn nữa tôi làm việc trên công trường của tư nhân. Sau khi xảy ra sự cố, ông chủ bỏ chạy. Tôi cũng không có tiền đến bệnh viện giám định…

         

          Trưởng tàu nghe tin đến hỏi tình hình.

         

          Người đàn ông đứng tuổi một lần nữa trình bày với trưởng tàu đã mua một vé có giá trị bằng vé của người tàn tật…

         

          Trưởng tầu cũng hỏi như cô soát vé.

         

          Người đàn ông đứng tuổi trả lời anh không có giấy chứng nhận tàn tật, sau đó anh cho trưởng tàu xem nửa bàn chân của mình.

         

          Trưởng tàu ngay đến nhìn cũng không thèm nhìn, cứ nhất quyết nói:

          - Chúng tôi chỉ xem giấy chứng nhận, không xem người. Có giấy chứng nhận tàn tật chính là người tàn tật, có giấy chứng nhận tàn tật mới được hưởng  chế đôi ưu đãi vé người tàn tật. Anh mau mau mua vé bổ sung.

         

         Người đàn ông đứng tuổi bỗng thẫn thờ. Anh lục khắp lượt các túi  trên người và hành lý, chỉ có bốn đồng, hoàn toàn không đủ mua vé bổ sung. Anh nhăn nhó nói với trưởng tàu như khóc.

         

          - Sau khi bàn chân tôi bị máy cán đứt một nửa không bao giơ còn đi làm được nữa, không có tiền, ngay đến tiền về quê cũng không về nổi. Nửa vé này cũng do bà con đồng hương góp mổi người một ít để mua giùm. Xin ông mở lượng hải hà  giơ cao đánh khẽ, nương bàn tay cao quí  tha cho tôi.

Trưởng tàu nói kiên quyết:

-         Không được.

Thừa dịp cô soát vé nói với trưởng tàu:

-         Bắt anh ta lên tầu xúc than, coi như làm lao động nghĩa vụ.

Nghĩ một lát trưởng tầu đồng ý.

-         Cũng được.

 Một đồng chí cán bộ lão thành ngồi đối diện với người đàn ông đứng tuổi tỏ ra chướng tai gai mắt, đứng phắt lên nhìn chằm chằm vào mắt vị trưởng tàu hỏi:

-         Anh có phải đàn ông không?

Vị trưởng tàu không hiểu hỏi lại:

- Việc này có liên quan gì đến tôi  có là đàn ông hay không?

- Anh hãy trả lời tôi anh có là đàn ông hay không?

- Đương nhiên tôi là đàn ông.

- Anh dùng cái gì để chứng minh anh là đàn ông? Anh đưa giấy chứng nhận đàn ông của anh cho mọi người xem xem.

Mọi người chung quanh cười rộ lên.

Thừ người ra một lát vị trưởng tầu nói:

- Một người đàn ông to lớn như tôi đang đứng đây, lẽ nào lại là đàn ông giả?

         

          Đồng chí lão thành lắc lắc đầu nói:

          Tôi cũng giống anh chị, chỉ xem chứng từ không xem người, có giấy chứng nhận đàn ông sẽ là đàn ông.

Vị trưởng tàu tịt ngóp, ngay một lúc không biết ứng phó ra sao.

Cô soát vé đứng ra giải vây cho trưởng tàu. Cô nói với đồng chí lão thành

-         Tôi không phải đàn ông có chuyện gì ông cứ nói với tôi.

Đồng chí lão thành chỉ vào mũi cô ta nói thẳng thừng:

-         Cô hoàn toàn không phải người.

Cô soát vé bỗng nổi cơn tam bành nói the thé:

-         Ông ăn nói sạch sẽ một chút. Tôi không phải là người thì là gì?

Đồng chí lão thành vẫn bình tĩnh, cười ranh mãnh, ông nói:

-         Cô là người? Cô đưa giấy chứng nhận “người ”của cô ra xem nào?

Mọi hành khách xung quanh lại cười ầm lên một lần nữa.

          Chỉ có một người không cười. Đó là người đàn ông đứng tuổi bị cụt nửa bàn chân. Anh cứ nhìn trân trân vào mọi thứ trước mắt. Không biết từ bao giờ, mắt anh đẫm lệ, không rõ anh tủi thân, xúc động hay thù hận ?

                                                       Vũ Công Hoan dịch

                                   (Theo Tiểu tiểu thuyết nguyệt san số tháng 5 năm 2005)