MÙA HOA LOA KÈN

 

MÙA HOA LOA KÈN

                                                                Ngô Quân Miện

Bàn tay trắng muốt em cầm

Một cành hoa nối mùa xuân – mùa hè

Mưa phùn vừa dứt, tiếng ve

Cháy ran lên giữa trưa nhòe bóng cây

 

Em đi, áo mỏng phô bày

Da thơm dịu thoáng giữa ngày dịu xanh

Mùa hoa đi vụt qua nhanh

Mùi hoa chưa kịp cho anh được cầm.

LỜI BÌNH CỦA NGUYỄN THỊ THIỆN

Thi sĩ  Ngô Quân Miện (1925 - 2008) được giới văn chương ở Hà Nội những năm 70-80 thế kỷ trước ghi nhận mối tình tri kỷ "bộ ba" giữa nhà thơ Ngô Quân Miện - Trần Lê Văn - Quang Dũng  gắn bó sâu đậm. Không chỉ là nhà báo – ông là Tổng biên tập báo Độc Lập,  nhà văn rất thành công ở mảng đề tài viết cho thiếu nhi, ông còn là nhà thơ đôn hậu, chân chất, có khả năng phát hiện vẻ đẹp mong manh, tinh tế trong cuộc sống. Bài thơ "Mùa hoa loa kèn" của ông là sáng tác như thế.

Mở đầu bài là hình ảnh thơ rất ấn tượng: "Bàn tay trắng muốt em cầm/ Một cành hoa nối mùa xuân – mùa hè". Từ sự quan sát người bán hoa loa kèn, thi sĩ tái hiện rất sinh động sự tương đồng giữa bàn tay em và cành hoa đều mềm mại, trắng  muốt. Phép đảo ngữ ngay trong câu thơ đầu đã nhấn mạnh vẻ đẹp, sự đáng yêu của bàn tay em - cô gái đang cầm trên tay những bông hoa loa kèn tao nhã, thanh khiết. Mỏng manh vậy nhưng sứ mệnh của hoa thật chẳng tầm thường "Một cành hoa nối mùa xuân – mùa hè". Là người để ý quan sát thiên nhiên, thi sĩ  có phát hiện thú vị: loa kèn là nhịp cầu nối hai mùa xuân - hạ. Hoa loa kèn bừng nở khi "Mưa phùn vừa dứt, tiếng ve/ Cháy ran lên giữa trưa nhòe bóng cây". Câu thơ giàu hình ảnh nhờ trí tưởng tượng phong phú và những từ ngữ biểu cảm. Vào thời điểm giao mùa, những cơn mưa bất chợt cùng tiếng sấm đì đùng báo hiệu xuân vừa qua, hè đã tới. Cảm giác ấy đang len vào dòng người tấp nập ngược xuôi trên phố. Tháng tư về mang theo nỗi nhớ  thương trong màu trắng tinh khôi của hoa loa kèn, loài hoa du nhập và trồng  ở Việt Nam khoảng hơn một trăm năm trước. Hoa còn có tên gọi khác là hoa huệ tây bởi sắc trắng và dáng hoa gần giống với hoa huệ nhưng bông to hơn hẳn. Loài hoa này hương chẳng nồng nàn như hoa sữa, sắc không rực rỡ như hoa hồng, vẻ ngoài không kiêu sa như hoa mai nhưng loa kèn được rất nhiều người yêu thích. Loa kèn có sáu cánh trắng muốt, nhụy vàng nhạt, hương thơm dịu, thanh khiết, rất hợp với gu thẩm mỹ của người Hà Nội: vẻ đẹp thanh nhã, xinh xắn, mềm mại. Hoa giống như người thiếu nữ kiệm lời, cứ e ấp, khép mình sau những nhánh lá. Nụ hoa uốn cong, mỗi cành thường nở từng chùm vừa hoa, vừa nụ. Người yêu hoa loa kèn hẳn đều biết bức tranh tuyệt tác “Thiếu nữ bên hoa huệ” của danh họa Tô Ngọc Vân. Loa kèn cùng người bán hoa xuống phố, bẽn lẽn trước dòng người lại qua, xuôi ngược. Màu hoa trắng trong ấy dễ khiến lòng người bâng khuâng, nhớ về điều gì đó xa xăm. Ngôn từ trong bài khiến người đọc cảm nhận vẻ đẹp của thơ của Ngô Quân Miện là cái đẹp chân mộc mà lắng đọng. Nếu như khổ thơ đầu nói về loài hoa - sứ giả của mùa hè thì khổ thơ cuối của bài, cảm xúc thơ chuyển hướng nói về người bán hoa: "Em đi, áo mỏng phô bày/ Da thơm dịu thoáng giữa ngày dịu xanh". Câu thơ gợi nhiều hơn tả: Cô gái bán hoa với làn áo mỏng, làm nổi bật những đường cong quyến rũ của hình thể. Cả một vùng không gian rộng quanh cô lan toả sự tươi mát của hương thơm dìu dịu, màu sắc quanh đó cũng “dịu xanh", đáng mến, đáng yêu. Đắm trong mùi hương thanh tao, thi sĩ như bừng tỉnh: "Mùa hoa đi vụt qua nhanh/ Mùi hoa chưa kịp cho anh được cầm". Vụt là động từ chỉ sự chuyển động rất nhanh, mạnh diễn ra trong thời gian vài giây. Cách nói cường điệu đó đã nhấn mạnh mùa hoa loa kèn chỉ tồn tại trong thời gian rất ngắn, nếu người yêu hoa không để tâm là để mùa trôi qua mất. Hai câu thơ nói  mùa hoa và mùi hoa rất đăng đối cùng với nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác được thi sĩ dùng rất sáng tạo: Mùi hoa là cái vô hình giờ đây được nhà thơ hữu hình hóa “chưa kịp cho anh được cầm”. Câu thơ có thể được hiểu theo cách khác: Sự đáng yêu, vẻ đẹp của người bán hoa mang theo những gì tươi mới như hút hồn thi sĩ. Hình ảnh bàn tay trắng muốt cầm cành hoa, gói hoa cho khách khiến nhà thơ  muốn được cầm  nhưng chưa kịp thì em đã xa rồi…Câu thơ không hoa mỹ, tứ thơ dung dị nhưng tình người cứ ngân nga. Bài thơ nói về hoa nhưng đến câu cuối dường như là lời bày tỏ tình yêu, một tình cảm tinh tế  khiêm nhường,

Với tám câu thơ lục bát, tứ thơ lạ, ngôn từ thuần Việt cô đọng, ngợi ca vẻ đẹp trong trắng, tinh khôi của hoa loa kèn, nhà thơ đã truyền đến người đọc tình yêu thiên nhiên, tình yêu cuộc sống.

NGUYỄN THỊ THIỆN – Nhà số 2 ngõ 19/20 Trần Quang Diệu, Ô Chợ Dừa, Đống Đa, Hà Nội