CHỬ THU HẰNG KHÁT VỌNG
“HÃY CHO TÔI LÀ CHÍNH TÔI”
Vũ Nho
Thời kinh tế thị trường với biết
bao nhiêu thang bậc giá trị bị đảo lộn.
Có những điều thiêng liêng hóa bình thường, thậm chí tầm thường. Có những điều
tầm thường bỗng được đề cao, được tung hô ầm ĩ. Ngay cả thơ ca cũng vậy. Thơ từng
được coi là viên ngọc long lanh dưới ánh mặt trời, được coi là ngôi đền thiêng
liêng. Thơ là sản phẩm của con tim chắt
lọc, là mật ngọt dâng đời. Nhà thơ từng được coi là chiến sĩ trên mặt trận văn
hóa, là kĩ sư tâm hồn. Nhưng thơ viết
nhiều quá, thơ in nhiều quá cũng góp phần làm giảm giá thơ đi. Thậm chí có nhà
văn còn lên giọng cao ngạo miệt thị những người làm thơ. Có câu đùa nhưng cũng cho thấy người ta ngại thơ, ớn thơ, né
thơ:
Gặp nhau tay bắt mặt mừng
Tặng gì cũng nhận, xin đừng…tặng thơ!
Ấy thế mà, có một người phụ nữ khi đã không còn trẻ mới bắt
đầu công bố tập thơ đầu, nhưng thơ ca với người ấy là câu chuyện nghiêm túc, là
một điều thiêng liêng. Không lớn tiếng tuyên ngôn, tuyên bố, nhưng rất đàng hoàng,
công khai nói những điều chân thành từ đáy lòng mình. Với ai đó, thơ chỉ là trò
chơi ngôn từ, là một cách xả stress, một
cách để trút lẩm cẩm, ngẩn ngơ lúc trà dư tửu hậu. Với Chử Thu Hằng, dù
khi bắt đầu tập viết cho đến khi in ba tập
riêng, bao giờ thơ cũng là rất quan trọng.
Thơ được nâng niu như là một niềm hạnh phúc của cuộc đời :
Hạnh phúc biết bao được có mặt trên đời
Để lãng đãng cùng thơ, để thăng hoa
cùng nhạc
Thư gửi Elise
Cố nhiên, không phải lúc nào cũng đắm đuối thơ. Là một người
hay suy tư, ngẫm ngợi, hay cật vấn, không khỏi có lúc người viết chợt thấy
hoang mang và nghi ngờ:
Thơ?
Ừ thơ.
Lại vẫn thơ?
Câu ru mộng ảo, câu hờ hững bay
Cười hoa khóc gió than mây
Cúi nhìn mặt đất: còn đầy nỗi đau
Thơ mà chi
Ích gì đâu
Vô đề
Ý nghĩ ấy là có thật. Sự chân tình ấy cũng là…rất
thật. Nhưng đó chỉ là cảm giác thoáng qua. Thơ là bạn tâm tình gần gũi, tin cậy
nhất. Thơ là phương tiện để gửi gắm, để mộng
mơ, để sẻ chia, trước hết là chia với chính mình, sau là với người đồng điệu, đồng
tình:
Một thời khát sống khát yêu
Câu thơ giấu bao tiếc nuối
Mơ thành sự thực bao nhiêu?
Mùa cúc họa
mi trên phố
Mượn thơ mà trút nỗi niềm
Có không, tri kỉ tri âm?
Thơ là thế giới trong trẻo của tâm
hồn, nơi bảo tồn, lưu giữ những bâng khuâng,
những dại khờ, những bâng quơ, những
chuyện đẩu chuyện đâu,…là nơi cất giữ những thanh cao của các giá trị tinh thần,
là chốn linh thiêng mà mỗi người thơ chân chính cần phải có:
Thế gian ô trọc cũng nhiều
Vẹn nguyên thơ - biết bao điều thanh cao […]
Ngôi đền thơ mãi lung linh
Thiêng liêng trong trái tim mình
Thơ ơi!
Với thơ
Phố hàng Buồm, trụ sở của Hội nhà
văn Hà Nội được nhà thơ nữ coi như nơi “ Tọa
lạc lâu đài của Nàng Thơ diễm lệ”. Và ở đó, thơ bay lên xanh búp bàng xanh và bầu trời mùa Xuân thật rộng. Đó chính là sự ngợi ca dành
cho thơ ca:
Từ bụi lầm, từ cuộc sống cần lao
Thơ căng buồm bay lên , bời bời khát vọng […]
Qua cuộc bon chen, thanh tao còn lại
Ngự giữa trái tim ta Nàng Thơ tươi trẻ mãi
Trong trẻo yêu tin
Thiêng liêng
Và ấm áp tình người…
Viết ở phố Hàng Buồm
Người đọc tin những tình cảm mà tác
giả dành cho thơ. Ba tập thơ “ Khoảng trời hoa nắng” ( 2011), “Cõi riêng” (
2012) và “ Lạc mình trong phố” (2016) là kết quả của một tâm hồn “trong trẻo yêu tin” dành cho chính mình
và cho mọi người, những ai còn trân trọng, mến yêu thơ.
Làm thơ, ấy là sống thêm một đời
sống khác. Làm thơ ấy là tự bộc lộ và cũng là tự khám phá chính mình. Cuộc đời không hề ưu ái người làm thơ chỉ suốt ngày mộng
với mơ. Nhà thơ Xuân Diệu từ lâu đã viết : “ Cơm áo không đùa với khách thơ”. Nhà thơ nữ của chúng ta biết rất rõ điều đó. Chị đã từng sống rất tỉnh táo:
Văn chương thơ phú cất kho
“Đói thì đầu gối phải bò”. Tha phương
Dấu xưa
Và không khỏi xót xa âm thầm vì
tuổi trẻ qua nhanh với những vất vả mưu sinh cơm áo gạo tiền:
Lặng thầm qua một kiếp người
Mưu sinh cơm áo chôn vùi tuổi xuân
Nhớ
Tâm hồn thơ ấy đã không chịu lặng
thầm qua một kiếp người tẻ nhạt. Bão tố
cảm xúc đã âm thầm tích góp và đã đến khi bùng lên mạnh mẽ:
Tích bão từ những bâng quơ
Từ sâu thăm thẳm đợi chờ khát khao
Bão
Và khi viết thơ là khi nhà thơ không
ngừng nghĩ suy, tìm hiểu, khám phá chính mình. Một người yêu đời, sống hết mình, sống trách
nhiệm nên mới hay băn khoăn, trăn trở. Sẽ không ngạc nhiên khi có nhiều câu hỏi.
Câu hỏi nhan đề của bài thơ : “ Có ai cần
gọi đến ta?”; “ Có không, tri kỉ tri âm?”; “
Còn ai thương hoa tiếc ngọc?”. Và rất
nhiều nhưng câu hỏi trong thơ:
-
Tôi tìm chẳng
biết tìm chi
Tìm hoài ảo vọng, còn gì cho tôi?
Tìm
-
Ngập ngừng
cầm bút vẽ mình
Vẽ chi? Vẽ dáng vẽ hình, vẽ tâm
Tôi là
-
Sức mọn
tài hèn, cuộc đời bao la thế
Ta đứng ở góc nào
Giống ếch đáy giếng không?
Nhớ mẹ
-
Lòng rỗng
Lấp gì đầy trống vắng?
Rỗng
-
Còn lại những
gì sau tất cả?
Ta nhỏ nhoi. Mờ mịt luân hồi […]
Sống sao đây cho trọn vẹn kiếp người?
Bên cây dã hương ngàn tuổi
Vâng! “ Sống sao đây
cho trọn vẹn kiếp người” là một câu hỏi lớn. Những người tử tế bao giờ cũng
không chỉ sống cho riêng mình, mà còn sống cho mọi người. “Trọn vẹn kiếp người” là một đòi hỏi, một yêu cầu cao. Nhưng lẽ nào
chúng ta lại không hướng tới?
Điều nổi trội
trong ba tập thơ đã in của Chử Thu Hằng đó là sự chân thành. Chân thành nói những
băn khoăn. Chân thành nói những khát khao, mong ước. Chân thành sẻ chia những gì
thầm kín trong “cõi riêng” của mình. Không
phải là khóc mướn thương vay. Cũng không phải là cường điệu lên thái quá. Bạn đọc
tin vào những giãi bày:
Thương mình…như chưa kịp sống
Thương mình …như chẳng được yêu
Xuân hạ thu đông thấm thoắt
Thời gian…như chẳng còn nhiều
Mùa cúc họa mi trên phố
Và tin vào những băn
khoăn khi nhà thơ làm mới lại mình:
Còn kịp không? Em tập khóc tập cười
Tập mềm mại đong đưa, tập dại khờ nông
nổi
Chẳng còn nhiều thời gian, em đang rất
vội
Làm mới lại mình. Em tập nói chữ “yêu”!
Yêu
Và thật là trẻ trung, hóm hỉnh, tinh nghịch khi có một anh
chàng tự dưng ăn vạ bắt đền, nhà thơ đã
trả lời:
Hay là đền lúm đồng tiền
Mắt dao cau nguýt ngả nghiêng đất trời
Đền trong veo tiếng em cười
Câu thơ đa nghĩa bắt người ngẩn ngơ
Đền chi cho đủ bây giờ
Bắt
đền
Một số người đánh giá thơ của Chử Thu Hằng là thơ “hồi xuân”.
Tôi thì nghĩ rằng khát vọng sống, khát vọng yêu và sẻ chia, giãi bày của nhà thơ
vẹn nguyên trong tâm hồn thanh xuân nên mới mẻ, mạnh mẽ , tươi tắn và giàu nữ tính
đến vậy. Chỉ có những người trẻ mới giàu
cảm xúc, mới nhiều bất chợt khát khao:
Chợt
nghe rưng rưng muốn khóc
Chợt thèm được nhớ, được mơ
Được đau tan hồn rã xác
Còn hơn vô cảm hững hờ
Bão II
Chỉ có những tâm hồn
trẻ trung mới thấy :
Náo nức mùa xuân náo nức em!
Lộng lẫy mùa xuân, lộng lẫy em!
Phơi phới mùa xuân, phơi phới em!
Yêu quá mùa xuân, yêu quá em!
Xuân em
Có thể hiểu đây là nhà thơ nữ nhập vai một anh chàng si tình
để viết về em ( tương tự như trong bài “Quà tặng”). Nhưng tôi vẫn muốn hiểu rằng
đây là tác giả tự xưng ở ngôi thứ nhất. Có căn cứ ngôn từ hẳn hoi không phải suy luận vu
vơ. Này nhé : Chuốt mi cong, tô môi hồng
thắm lại/ Chúm chím soi gương ngỡ mình đang con gái. Rồi nữa Ríu rít a lô rủ nhau đi hội/ Bạn gần bạn xa
quên mình thêm tuổi. Có yêu mình thì
mới yêu mọi người được. Đây cũng là bằng chứng của sự chân thành. Khát khao được
là chính mình cũng là một khát khao đáng tôn trọng và ủng hộ. Dẫu rằng biết bao
nhiêu ràng buộc, níu kéo trong cuộc đời phức tạp khiến cho con người thật khó mà
thực hiện.
Đập ngày bình yên tẻ nhạt
Bay lên như cánh chim trời
Chỉ có một lần được sống
Hãy cho tôi là chính tôi
Bão II
Làm thơ cũng là một hoạt động để cho Chử Thu Hằng được sống
chính là mình.
Đã có 10 bài viết của các nhà
nghiên cứu, nhà thơ, nhà báo về thơ của Chử Thu Hằng gồm Trần Thị Trâm, Nguyễn
Hoàng Đức, Vũ Bình Lục, Bùi Kim Anh, Bùi Hải Đăng, Vân Long, Nguyễn Sỹ Châu, Vũ
Thiên Kiều, Lại Quang Phục, Bùi Thanh. ( trong tập “Lạc mình trong phố”). Tôi vẫn
muốn thêm một bài viết để khẳng định thành công của một tác giả nữ có thành tựu, và ấn tượng, dù chị mới chỉ khiêm
tốn công bố ba tập thơ đã viết.
Hà Nội,
1/9/2016
In trên "Quân Đội Nhân Dân cuối tuần", số 1089, ngày 13-11-2016
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét