MÙA ĐÔNG HAIKƯ CỔ ĐIỂN NHẬT BẢN

                                     

         

MÙA ĐÔNG  

                                   HAIKƯ CỔ ĐIỂN NHẬT BẢN

                                                   Đinh Nhật Hạnh

        Hà Nội…Mùa vãn thu đã buông những lá bàng vàng,vẫy tay tạm biệt trước khi đỏ rực những dinh bàng Yên Thái cổ xưa ;nao nức chờ mùa lá Phong  đầu tiên sưởi ấm trời Thăng Long  đang chuyển  màu áo đỏ .Và heo may đã về trên những sắc màu áo ấm đầu mùa của các thiếu nữ phong phanh.Mùa đông sắp sang…

Theo chương trình đề ra trong 2 năm kế tiếp- từ  năm 2018,Trang Website haikuviet.com Haikư- Hà Nội đã chuyên giới thiệu có hệ thống những thi phẩm tiêu biểu của 4 Đại thụ Haikư và Haikư cổ điển Nhật Bản qua 4 mùa XUÂN- HẠ- THU- ĐÔNG.Năm nay-2018 chúng tôi đã hoàn thành đăng  phần  sáng tác của Matsuo BASHO (1644-1694),BUSON(1716-1784) và Haikư cổ điển Nhật Bản.Năm sau,xin hẹn gặp lại thưởng thức tác phẩm chọn lọc của 2 Đại thụ ISSA và SHIKI.

Mùa đông xứ mình không có tuyết;mời các bạn mang áo ngự hàn cùng thưởng thức phong cảnh mùa đông xứ người qua các tác phẩm kinh điển mang dấu ấn thời gian.

Để có một nhìn nhận nhất quán và toàn bộ,xin mời tham khảo loạt bài này trên Website haikuviet.com từ đầu năm 2018.

Trân trọng,

                                                            MÙA ĐÔNG

Bài 1-

Trên núi, trên truông

không gì động đậy-

Sáng nay tuyết dày

 Chyo-ni

Bài 2-

Chẳng còn trời đất-

Chỉ tuyết mà thôi !

rơi,rơi …vô hồi

Hashin

Bài 3-

Đẹp chưa !con quạ  

thường ngày ghét thế-

Sáng này tuyết rơi

Basho

Bài 4-

Đến cả chú ngựa

cũng trông ra vẻ-

Tuyết về sáng nay

Basho

Bài 5-

Gà vịt ngủ yên

tuyết rơi

rất dày

Kien

Bài 6-

Dưới chiếc ô cũ

con dơi

ở nhờ

Buson

                                                                     Tác giả Đinh Nhật Hạnh

Bài 7-

Kìa!Chó mà lễ độ ,

lối mòn né chỗ

cho khách qua đường

Issa

Bài 8-

Con chim đang hót

đột ngột bỗng dừng -

Hoàng hôn tuyết rơi

 Aro

Bài 9-

Xin trú tạm không cho !

dãy nhà đèn sáng-

Mưa tuyết phủ đầy

 Buson

Bài 10-

Trên quãng đường chiều

 khi tôi dừng lại

 tuyết rơi nặng nhiều

Shiki

Bài 11-

Ánh sáng lâu đài

 nhạt nhòa

 trong đêm tuyết phủ

Shiki

Bài 12-

Đợt tuyết vừa rồi

phải chăng khác tuyết

năm này đang rơi?

Basho

 Bài 13-

Khi tôi nghĩ trên mũ

chính tuyết của mình-

Thấy hình như nhẹ

 Kikaku

Bài 14-

Một,

chỉ một chiếc ô đi qua

Chiều hôm tuyết rơi

Yaha

Bài 15-

Nhai nhai rau ráu

con ngựa ăn cỏ

một chiều tuyết rơi

Hyukoku

Bài 16-

Quả cầu tuyết đắp

cuối cùng

cũng to

Oemaru

 Bài 17-

Lỗ nhỏ mình tè

rỗ trên mặt tuyết

ngay trước cửa nhà

 Issa

Bài 18-

 “ Có đây!Có đây! “

Ai vẫn đập cửa

bởi tuyết phủ dày, không sao nghe tiếng

 Kyorai

Bài 19-

Đứng ngắm tuyết rơi

biến dần từng người một -

Mưa tuyết phủ dày

Katsuri

 Bài 20-

Cầu cho ta chết

trên truông tuyết này-

Để thành “Phật Tuyết”

Chosui

 Bài 21-

Sau mùa hoa cúc,

ngoài củ cải dài

còn gì nữa đâu

Basho

 Bài 22-

Cỏ cây ngoài vườn đổ

đâu vẫn nằm đó,

y nguyên

Ryokan

Bài 23-

Gió Tây thổi dồn

lá vàng vun đống

tụ về hướng Đông

Buson

Bài 24-

Gió từ phương Bắc

lá vàng rơi rụng

dồn về phía Nam

Buson

Bài 25-

Vắng lặng,

 một chiếc lá rụng

Kìa! một chiếc nữa rồi!

Issa

Bài 26-

Lặng yên -

con chim non đi trên lớp lá rụng

nghe rõ từng tiếng chân

Ryushi

Bài 27-

Mèo con

bỗng rạp mình xuống đất-

Chiếc lá rụng bay bay

Issa

Bài 28-

Lá vàng

ngâm đáy nước

đọng trên đá lô nhô

Joso

Bài 29-

Gió thổi

dồn bao nhiêu là lá -

Đủ cho ta sưởi rồi

Ryokan

Bài 30-

Cỏ thảo nguyên đổ rạp

mắt có thể rõi nhìn

khí lạnh đang tăng nhanh

Issa

Bài 31-

Khu rừng mùa đông

mỗi khi rìu chặt

hương cây tỏa lừng

Buson

Bài 32-

 Xơ xác mùa đông

 đi qua xóm nhỏ

chó sủa ấm lòng

Shiki

 Bài 33

- Xa xa ,đây đó

 rải rác đồng rau

trên truông cằn khô

Shiki

Bài 34-

Chỉ còn trụ lại

chiếc cổng ngôi đền

trên truông mùa đông

Shiki

 Bài 35-

Con chim lẻ loi

kết bạn với mình

trên truông khô lạnh

Senna

Bài 36-

 Con chim vụt bay,

ngựa già giật thột

trên truông đông cằn

 Shiki

Bài 37-

Một đốm đèn

đi vào nhà

trên truông khô khát

Shiki

Bài 38-

Đuôi con ngựa

vướng bụi gai

trên truông khô hạn

 Buson

Bài 39-

Bác nhổ củ cải

cầm một củ dài

chỉ đường cho tôi

Issa

Bài 40-

Mùa đông quạnh hiu

 không gian tẻ nhạt

Tiếng gió

Basho

Bài 41-

Trận cuồng phong mùa đông

 lọt thỏm vào rặng trúc

 thế rồi tan ,êm luôn

Basho

Bài 42

Cơn bão mùa đông

cuối cùng cũng tắt

trong tiếng biển thầm thì

Gonsui

Bài 43-

Trận cuồng phong

không muốn  mưa buốt mùa đông

chạm vào mặt đất

 Kyorai

 Bài 44-

Tiếng ai quát ngựa

ngay giữa bão dông

trên truông mùa đông

Kyokusui

Bài 45-

Rửa nồi

sóng loang mặt nước

hải âu lẻ loi

 Buson

Bài 46-

Sân đền

kim thông rơi rụng-

Vắng thần sáng nay*

Boncho

*Theo Thần đạo Nhật Bản cứ tháng 10 Âm  lịch,chư thần các chùa lại đi phó hội hàng năm tại đền Izumo suốt tháng.Do đó các chùa đều vắng khách thập phương trong thời gian này.

Bài 47-

Chư thần* đi họp vắng -

Lá rụng đầy chùa

chẳng thấy bóng ai

Basho

Bài 48

-Gió đông thổi

mắt mèo

nhấp nháy

 Yaso

Bài 49-

Kìa trông bận bịu

những chiếc buồm căng –

Trời mưa trên biển

 Kyorai

Bài 50-

Mưa đã đủ rồi,

Rạ rơm trên ruộng

chuyển thành màu đen

Basho

Bài 51-

Mưa đông

trên chuồng

tiếng gà gáy ran

Basho

Bài 52-

Mưa phùn mùa đông

ngấm vào

rễ cây long não

 Buson

Bài 53-

Lá rụng tơi bời,

chồng nhau lớp lớp

-Mưa rơi trên mưa

Gyodai

Bài 54-

Cô tịch mùa đông

chiều nay nghe mưa

dăng mờ trên núi

 Issa

 Bài 55-

Chiều hôm,

người xưa  cũng như tôi vậy

 –Mưa buốt rơi hoài

Buson

Bài 56-

Mưa lạnh trời khuya -

Ai còn thức đó

le lói ánh đèn

Ryota

Bài 57-

Giông tố nổi lên

mặt ai

mưa xối

Basho

 Bài 58-

Trận mưa đá nhỏ

sâu thẳm không cùng

như niềm cô quạnh

 Joso

Bài 59

-Mưa gõ trống

Tôi hớp những giọt mưa

lăn lăn trên mặt

Raizan

Bài 60-

Từng hồi

gió dữ nổi lên

chuyển sang mưa đá

Shiki

Bài 61-

Ao xưa

một chiếc dép rơm chìm sâu dưới đáy

Mưa đá lại rơi

Buson

Bài 62-

Lang thang

vầng trăng mùa đông

Trên truông một mình

Roseki

 Bài 63

-Trong luồng lốc lạnh

vầng trăng cô đơn

trời cao chuyển vần

 Meisetsu

 Bài 64-

Những viên đá nhỏ

lạo xạo dưới chân

Trăng suông, lạnh buốt

Buson

Bài 65

-Ánh trăng mùa đông

bóng ngôi đền đá

cùng bóng hàng thông

Shiki

Bài 66-

Dưới ánh trăng đông

luồng gió bờ sông

mài mòn vách đá

 CHORA

Bài 67-

Mình tôi vượt qua 

chiếc cầu rung bần bật

 Ánh trăng lạnh lùng

Taigi

 Bài 68

-Bóng cây, bóng tôi

đều cùng chuyển động

dưới ánh trăng đông

Shiki

 Bài 69-

 Nghe bạch trĩ kêu

 đêm không sao ngủ

 Giá buốt ánh trăng

 Kikaku

Bài 70-

Gặp một nhà sư

trên cầu

Trăng mùa đông

Buson

Bài 71-

Lạnh hơn băng tuyết

Vầng trăng đêm đông

soi mái đầu bạc

Joso

Bài 72-

Hoa cúc tàn rồi

tất phơi bờ dậu

hôm nay đẹp trời

Shiki

Bài 73-

Cổng chùa Mii

tiếng chuông đọng lại

giữa trời giá đông

Issa

Bài 74-

Tượng Phật trên truông

ngay đầu sống mũi

treo một giải băng

 Issa

Bài 75-

Chiếc ao giữa rừng

đóng băng

rất dày

Shiki

Bài 76-

Trên sông mùa đông

một củ cải đỏ

đang trôi theo dòng

Buson

Bài 77-

Nỗi cô đơn mùa đông

xin có một điều

muốn hỏi phật Thích Ca

 Shiki

Bài 78-

Trên sông mùa đông

 hoa dâng Đức Phật

trôi xuôi theo dòng

 Buson

Bài 79-

Con sông mùa đông

cạn không đủ nước

cho vịt dăm con

Shiki

Bài 80-

-Một con mèo hoang

đang trút gánh nặng

trong vườn mùa đông

Shiki

Bài 81-

Tiếng ai thì thào

đêm khuya đi qua

“Đại hàn!Đại hàn!”

Yaha

Bài 82-

Cưỡi ngựa-

Bóng tôi lạnh băng

đang bò dưới đất

Basho

Bài 83-

Đêm khuya

vô cớ

tôi lỏm nghe chuyện láng giềng

 Kikaku

Bài 84-

Ngay xương cốt tôi

cũng cảm nhận được đệm nằm

Đêm lạnh buốt

Buson

Bài 85

Một con chuột

rơi vào chậu nước 

Đêm lạnh

Buson

Bài 86-

Tiếng ai cưa gỗ

nửa đêm đông lạnh -

Cưa kêu đói nghèo

Buson

 Bài 87-

Ngẩng đầu

tôi nhìn bóng tôi dài ngoẵng

Rét căm căm

Raizan

 Bài 88-

Tiếng chuột

cào chiếc đĩa

–Sao đêm lạnh thế!

 Buson

Bài 89-

Tỏi tây

rửa sạch trắng tinh

trông mà ớn lạnh

Basho

Bài 90-

Mùa đông

một du nữ trẻ

nạo nhọ nồi xoong

Issa

Bài 91-

Em bé lên mười

 ai vừa cho nhà chùa

–Rét ngọt

 Shiki

Bài 92-

Ngửng đầu

tôi thấy bóng tôi

in dài ngoẵng

Raizan

Bài 93-

Ôm chặt lồng ấp

vào lòng

nhưng tim tôi đâu còn ở đó

Buson

 Bài 94

-Bếp lửa tàn

đêm sâu-

Có người gõ cửa

Kyoroku

Bài 95-

Một sáng mùa đông

 than củi đỏ cười

 tanh tách reo vui

 Shiki

 Bài 96-

Như lửa than củi –

Năm tháng lụi dần

cũng đành vậy thôi!

Issa

Bài 97-

Tuyết đầu mùa

dò thủy tiên

lả ngọn

Basho

  

Bài 98-

Một con chim vút bay

con ngựa già rùng mình

giữa truông khô héo  

Shiki                                                             

Bài 99-

Và bây giờ nào!

cùng đi ngắm tuyết

mệt phờ mới thôi

Basho

Bài 100-

 Năm tháng trôi qua

 tôi đã giấu cha

 mái đầu chớm bạc

Etsujin

Bài 101-

Khúc dạ ca

tuyết rơi rơi

Giã từ năm cũ

Shara

Bài 102-

Vầng trăng ban mai

bầy chim choi choi

xa xa rẽ đàn

Chora

Bài 103-

Thần linh đi vắng*

 lá khô

 chất đống

 Basho

Bài 104-

Đơn côi mùa đông

tôi ngồi lặng nghe

mưa tuôn trên núi

Issa

Bài 105-

Trong chiều hôm

tăm tối,

cuốn lịch tận cùng

 Buson

Bài 106-

Quyển lịch cũ,

tôi rất biết ơn

như là Kinh Phật

Buson  

Bài 107-

Như lấy chân đẩy ra,

đi không ngoái lại –

Năm cũ qua

Senkaku./.

******************************************

TỦ  SÁCH  DỊCH   HAIKƯ NHẬT BẢN & HAIKƯ THẾ GIỚI

    *** Sưu tầm,dịch thơ và giới thiệu :Đinh Nhật Hạnh  ** *

  Tham khảo:   “HAIKUS”-ANTHOLOGIE - Roger Munier

  (Fayard -Paris 1990)

  Hà Nội-Ngõ Bằng lăng-Tiết Lập đông -2018