ISSA MÙA XUÂN

       

                             

 ISSA MÙA XUÂN

                                       * (1763-1827)*

                                      HAIKƯ CỔ ĐIỂN

                                                               Đinh Nhật Hạnh

                    Thế giới sương

                    là thế giới của sương

                    Vậy mà ,vậy mà…

                             ***

                    Đừng bao giờ quên !

                   -Ta vừa ngắm hoa

                     vừa sa địa ngục

Hai khúc haikư nổi tiếng này của ISSA, chỉ riêng mình chúng đã nói lên nghệ thuật đậm vị thiền và cuộc đời chất chứa bao tầng gian nan, thử thách của  thi hào nước Nhật có số phận bị đọa đày, bi thảm nhất trên đời.Cùng với Basho, Buson, Ryokai, Kikaku và Shiki- ông là một trong các vị Đại sư của thể thơ haikư cổ điển mà tiêu điểm là:”Khước từ cảm giác huyền diệu của vô lượng,từ đó nảy sinh hiện tượng”.

                      Tiếng ve đầu tiên

                     –Đời sao ác

                       ác! ...ác! 

                     -Này bò,này cười

                      lên hai rồi nhóc!

                      Sáng mùa xuân này

Quãng đời 64 năm của thi hào ISSA hầu như chưa có một ngày hạnh phúc trọn vẹn.Lên 4 tuổi đã mồ côi mẹ .Bố tái giá.Không thể để cháu ở chung với dì ghẻ  nanh nọc và ông bố nhu nhược, bà nội phải đem cháu về nuôi.Năm 14t, bà nội mất,cậu bé mồ côi phải tha phương cầu thực.Mãi khi đã hơn 40 tuổi,về thọ tang bố,nhờ người bạn cũ lo lót mới được chia một gian nhà kho không có cửa đến nỗi khi ông lâm chung tuyết phủ kín đôi chân trần.Nghèo.Khổ đến cùng cực.5 đời vợ,4 con đều chết yểu. Con gái sau cùng mồ côi cha từ khi mẹ còn mang thai 6 tháng.Vậy mà thật kỳ diệu,cho đến nay cũng chưa ai lý giải sức mạnh tinh thần nào khiến trí tuệ ông minh triết,thi lực siêu dồi dào đã để lại cho hậu thế khoảng 3 vạn khúc Haikư tuyệt diệu.Hình như trong những áng khúc haikư để lại không hề có trách móc,oán hận,than thân tủi phận trong hoàn cảnh bị dập vùi, bóc lột khiến ông điêu đứng trọn đời, ngay cả nỗi đau da diết nhất do đói nghèo tật bệnh mà cả 5 đời vợ cũng không cho ông nổi một niềm vui gia đình trước khi từ thế!Thật đọa đầy sao một kiếp người.

Xin trân trọng giới thiệu 61 khúc Haikư mùa Xuân của Đại sư ISSA, một tài năng,một nhân cách siêu việt.

                                              ***

Bài 1-

“Em lại trở về đây”

Én vừa hót phải không

cậu én?

Bài 2-

Bay từ quầng trăng

mùa Xuân

vừa đến

                                                                    Đinh Nhật Hạnh

Bài 3-St 1823

Xuân vừa sang

sau một thời khờ dại

Mình ngốc nghếch lại lăn vào

Bài 4-

“Chúng ta chẳng bao giờ trở lại!”

Nói rồi

đàn ngỗng trời bay đi

*Bài 5- St 1819

Nào,

lại chơi với tớ

 - Sẻ con côi cút ơi!

*Bài 6- St 1819

“Kìa !sẻ con bé bỏng,

 Xê ra,xê ra

Bác ngựa đến kìa!

*Bài 7-St 1821

Ném quả bóng

vu vơ

trúng ngay chim sơn ca

*Bài 8-

Trong làn gió xuân

vẫn cầm đôi đũa

em bé ngủ say

*Bài 9-

Kìa tuyết tan rồi

Làng đầy

bọn nhóc

*Bài 10- St 1819

-Này bò!này cười!

Lên 2

rồi nhóc!

*Bài 11-

Cậu em tinh quái

Bút vẽ cầm tay

lần đầu họa sỹ

*Bài 12-

Trên đu, em bé

một cành anh đào

cầm tay

*Bài 13-

Vẫn giữ cánh diều

 ngủ say,

nhóc con bé bỏng

*Một số bài ông viết về các con đứa trước ,đứa sau đều chết yểu.

Bài 14-

Trong ánh lửa

rực trên đồi ,

chiếc thuyền ai xuôi

Bài 15

Thành phố quê hương

dẫu đẹp màn sương

vẫn còn ọp oẹp

Bài 16-

Quả là khiêu khích

anh đào nở hoa

ngay bên túp lều

Bài 17-

Mưa xuân

bầy vịt trời đói meo

 luôn mồm quạc quạc

Bài 18-

Đêm trăng

lũ ốc khóc

trong nồi

Bài 19-

Luộc rau

ngay trong suối khoáng

Mưa xuân

Bài 20-

Đàn én chiều hôm

 dự đoán ngày mai

 phần tôi chẳng có

Bài 21-

Hương hoa mơ

dành riêng cho khách

lách cách chén trà cụng nhau

Bài 22-

Đúng thế!

Chính tôi đã trèo

bẻ cành anh đào dại ấy

Bài 23-

Cánh đồng hoa cải vàng

tận cùng tít tắp

dưới chân núi Phú Sỹ

Bài 24-

Trong làn sương

hoa cải dầu

thấp thoáng

Bài 25-

Hoa anh đào dại

có người bảo vệ

là tượng Phật đá

Bài 26-

Hòa lẫn

hoa cải dầu

khói loang từ núi Asama

Bài 27-

Cánh anh đào rụng

con ếch đợi

há mồm

Bài 28-

Ánh dương tà tà lặn-

 Cô bạn lỉnh đâu rồi

 Ình oàng ếch gọi

Bài 29

-Thế gian là vậy

 ngay đời bướm thôi

vẫn thường bận rộn

Bài 30-

“Bất luận đi phương nào

 Vận may đi theo đấy”

 Ếch kêu thế phải không?

 Bài 31-

Nắng ấm lung linh –

“Có chuyện gì vậy?”

Ngủ mơ, tiếng mèo 

Bài 32-

Vẻ thoải mái vô tư

con cóc

nhìn rặng núi

Bài 33-

Trên thuyền

một chú ngựa ngất ngưởng

Mưa xuân

Bài 34-

“Trên đời gì cũng tốt!”

 đội ngũ xếp sẵn sàng

 Nhà ếch

Bài 35-

Này ếch còm nhom

đừng mặc nó đánh

- ISSA đây rồi!

Bài 36-

Chỗ này

ướt sũng

Một ngọn núi xuân

Bài 37-

Mặc cho ngáp vặt

vang khúc dân ca

các chị hái chè

Bài 38-

Trái tim Thần xá tội

trong rặng liễu

đung đưa

Bài 39-

Trong làn gió xuân

xe tôi bò kéo

đến đền Zenko

Bài 40-

Từ phía mờ xa

thánh thiện

Mặt trời mọc ở Miwa

Bài 41-

Nằm ngủ bên nhau

một con bướm nhỏ,

một chú mèo con ,cùng nhà sư nữa

Bài 42-

Mùa xuân trong thinh không

 tuyết đọng măng tre trúc

 lô nhô

Bài 43-

Hướng về

phương năm mới

một đầu lân múa vờn

Bài 44-

Uốn mình trên lưng ngựa

luồn giữa cờ đuôi nheo

làn gió xuân đầu mùa

Bài 45-

Nến thắp sáng trưng

phía sau cỏ trúc

–Lễ hội búp bê

Bài 46-

Hạnh phúc của tôi

không to ,không nhỏ

ngày đầu năm này

Bài 47-

Ra vẻ như vừa cống hiến

hoa cho cả địa cầu –

Dãy hàng rào cây tươi

Bài 48-

Ung dung ,thư thái

một gốc mai rừng

giữa lùm bụi gai

Bài 49-

Một gốc bạch mai

tách biệt với đời

nở trên đỉnh núi

Bài 50-

Tung ra từ dòng thác

cho dẫu ngắm thật gần

mây hoa anh đào ẩn hiện

Bài 51-

Còn lâu mai mới ra hoa,

cao hai, ba thước

tuyết dày tháng ba

Bài 52-

Vừa dài, vừa hẹp

hây hẩy gió xuân

”Dốc núi Đàn bà”

Bài 53-

Chỉ vì thích thú

ngựa

 ngậm hoa đào

Bài 54-

-Một cánh hoa mơ

đội đầu thay mũ

Con ếch ì oàm

Bài 55-

Từng cặp đối đầu

hùng hồn tranh luận

 Họ ếch mùa Xuân.

Bài 56-

Vẫn ngồi bình thản

một chú ếch con

 khi ngựa ngửi hơi

Bài 57-

Thưởng làn gió xuân

 họ hàng nhà khỉ

tắm suối khoáng nóng

Bài 58-

Đêm nay trăng quầng

Thiên đường nhã nhạc

ai đó vừa nghe

Bài 59-

Gió xuân hây hẩy

đôi khi cũng thấy

mặt trăng cuối ngày

Bài 60-

Ngay khi nhặt từng hạt thóc

tệ hại thay

gà con tranh cướp nhau

Bài 61-

Con bướm ngủ say

 cánh tay tôi

làm gối

…

*****************************

Tủ sách  dịch  Haikư Nhật Bản & Thế giới

Đinh  Nhật Hạnh  &  ĐinhTrần Phương

Trích dịch :”The Heart of Issa”-Taka.Saito

Ngõ bằng lăng - Hà Nội  –   Ngày 1-1-2019