NHÀ THƠ NHÀ GIÁO ĐOÀN VĂN CỪ DỊCH THƠ

 

NHÀ THƠ NHÀ  GIÁO ĐOÀN VĂN CỪ DỊCH THƠ

                               Vũ Nho

                                                                                   NHÀ VĂN VŨ NHO

Năm 2009 , khi in tập sách “33 gương mặt thơ nữ” ( Nhà xuất bản Hội Nhà Văn), tôi đã  dẫn những câu thơ được lưu truyền là của M. Gorki:

            Ta ca người phụ nữ

            Những người mẹ hiền từ

            Cả thế giới nương nhờ

           Dưới hai bầu vú sữa

            Trời không ánh sang hoa nào nở

            Dạ vắng yêu thương cảnh những sầu

            Đời thiếu mẹ hiền không phụ nữ

            Anh hùng thi sĩ hỏi còn đâu

Quả thật tôi có biết tiếng Nga, đã ở Nga, nhưng chưa bao giờ nghe nói  M. Gorki làm thơ. Mà nếu ông làm thì đó là bài thơ nào? Ai dịch ra tiếng Việt?

Đành bó tay.

Một lần  tôi cùng anh Lê Sơn và Trần Hậu ngồi quán bà Tình, tôi hỏi anh Lê Sơn, anh  nói không biết. Trần Hậu cũng không biết.

Mãi đến tháng 5 năm 2023, khi tôi thăm Bảo tàng Văn học Nga của  dịch giả Thúy Toàn, khi thấy bản dịch bài thơ văn xuôi của M. Gorki, tôi đem câu hỏi băn khoăn từ lâu hỏi dịch giả. Không ngờ anh Thúy Toàn nói đó là thơ của Đoàn Văn Cừ, dịch từ ý tưởng của M. Gorki.

            Tôi về tìm đọc trên mạng thì thấy năm 2013, dịch giả Thúy Toàn đã viết bài về việc dịch thơ của  nhà giáo, nhà thơ Đoàn Văn Cừ. Trong bài có đoạn:

          “Kèm theo hơn hai trang khổ A4 chép tay 10 khổ thơ 2 câu dịch thành thơ lục bát danh ngôn của Maxim Gorky, Nguyễn Du, Alfred de Musset, Alfred de Vigny, Boileau, Corneill, Đỗ Phủ, đi cùng có phụ chú - 10 bản tiếng Pháp, phiên âm Nôm của Hán văn cùng mười đoạn dịch nghĩa.

Chẳng hạn:

1:  Thái dương sinh những bông hồng
Mẹ hiền sinh những anh hùng thi nhân

(Macxim Gorky: Sans le soleil, les fleurs ne s'éspanouissent pas, sans la mère, il n'y a ni poète ni héros.

Không có mặt trời, không có loài hoa nào nở được
Không có mẹ hiền, không có anh hùng và thi nhân)

2: Thi hào, quốc sĩ, vĩ nhân
Nhiều đau thương lớn, gian truân mới thành
(Alfred de Musset: Seules les grandes souffrances font les grands poètes
Chỉ từ những nỗi đau đớn, mới nảy sinh thi tài lớn)

Ít lâu sau, ngày 16/4/1997 nhà thơ Đoàn Văn Cừ lại gửi thư cho tôi, bổ sung thêm 3 khổ thơ do ông dịch ra lục bát danh ngôn của Giả Bảo, Lamartine, V.Hugo.

                     (Thúy Toàn - Tài năng dịch thuật của "thi sĩ đồng quê" Đoàn Văn Cừ)

             Như vậy là tôi đã được giải đáp điều mình băn khoăn từ lâu. Và được biết nhà giáo, nhà thơ Đoàn Văn Cừ không chỉ dịch M.Gorki, mà còn dịch những ý tưởng của các danh nhân nổi tiếng thế giới thành thơ.

          Những bản dịch này, nhà thơ Đoàn văn Cừ gửi cho dịch giả Thúy Toàn, khi dịch giả làm việc trong Hội đồng văn học dịch của Hội nhà văn Việt Nam. Con trai nhà thơ Đoàn Văn Cừ  là Đoàn Văn Nguyên cũng đã công bố thủ bút của nhà thơ   khi dịch  trong cuốn sách “ Đoàn Văn Cừ toàn tập”, Nhà xuất bản Hội nhà văn, 2013.

                                           Hà Nội, 25 tháng 7 năm 2023