CỐM VÒNG
Nguyễn Hòa Bình
Nhớ về Cầu Giấy với anh
Mùa này cốm mới đã xanh
làng Vòng
Nếp Nhung đã xếp chặt
nong
Lửa thì ta nhén đủ hồng
má nhau.
Bàn chân đạp lúa còn
đau
Lội ao đãi thóc lần đầu
có quen
Hạt lép thường nổi bồng
lên
Hạt thơm mới lắng nỗi
niềm nhân gian
Cốm này ai khéo tay
rang
Hạt nồng nồng sữa, trấu
vàng vàng chanh
Hạt này mưa nắng mà
thành
Hạt này bão lũ dụm dành
mà nên
Nhịp chày gột cả ưu phiền
Tiếng thình thiếng thậm
vẳng bên tiếng lòng
Biết thu đã rám trái
bòng
Cho heo may ủ chùm hồng
ngọt thêm
Màu chiều xanh trong
cánh Sen
Mang hương trời nước ướp
lên ruộng đồng
Ướp trong hạt cốm làng
Vòng
Gửi vào nhân thế chút
lòng đất đai.
20 tháng 7 năm 2010
( trong tập Lửa than, nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2017)
Lời bình của Vũ Nho
Nhà văn Thạch Lam từng nổi tiếng với
bài tùy bút “ Một thứ quà của lúa non : Cốm”.
Nhà thơ Nguyễn Đình Thi nhắc nhớ đến mùa thu Hà Nội là nhớ “ hương cốm mới” : “Sáng
mát trong như sáng năm xưa/ Gió thổi mùa thu hương cốm mới” ( Đất nước). Nhạc
sĩ Trịnh Công Sơn khi viết về Hà Nội mùa thu cũng nhắc đến cốm như một nét đặc
trưng : “Mùa cốm xanh về/ Thơm bàn tay nhỏ/
Cốm sữa vỉa hè/ Thơm bước chân qua”.
Tìm trên mạng, chỉ một cú nhấp chuột đã cho 162 bài có nhắc đến “cốm”, trong số
đó có tên các nhà thơ như Thái Thăng Long, Đặng Vương Hưng, Phan Huyền Thư, Gió
Phương Nam,… Hương cốm. Màu cốm, Vị cốm, Tình người làm cốm,…đã được các nhà
thơ nhắc nhớ.
Thi sĩ Nguyễn Hòa Bình cũng góp một bài thơ về thứ quà đặc
sản Hà Nội, thứ quà có xuất xứ làng Vòng, Cầu Giấy với nhan đề giản dị “Cốm Vòng” bằng một thể
thơ dân gian lục bát “ dễ làm mà khó hay”! Nhưng nhà thơ đã vượt qua cái “khó”
đó.
Nhà thơ Nguyễn Hòa Bình
Mở đầu bằng một lời hẹn, hay chính xác hơn là nhắc nhớ về một
lời hẹn về Cầu Giấy trong mùa cốm mới. Cốm
mới đã xanh làng Vòng/ Nếp Nhung đã xếp chặt nong. Nguyên liệu làm nên những
hạt cốm dẻo thơm đặc biệt là lúa nếp, nhưng phải là “nếp cái hoa vàng” chứ
không phải bất kì loại lúa nếp nào. Ở đây là lúa nếp Nhung, chắc là một tên gọi
dân dã của địa phương. Hay là bằng con mắt thi sĩ mà nhà thơ thấy lúa nếp này đẹp như có nhung, có tuyết mà đặt ra tên
gọi riêng như thế? Câu thơ độc đáo nói về
lửa rang lúa làm cốm, nhưng lại gợi ngọn lửa tình yêu lứa đôi “ Lửa thì ta nhén đủ hồng má nhau”. Do luật
bằng trắc của câu lục bát mà từ “nhen” trở thành “nhén” tạo cảm giác nhẹ nhàng, kín đáo và như có gì e
ấp nữa.
Các câu thơ tiếp theo nói về các công đoạn làm cốm : tách hạt
khỏi bông lúa, đãi bỏ hạt lép, rang lúa làm cốm, giã cốm.
Không biết người bạn gái có “tập làm cốm” không, nhưng khổ
thơ đầy nâng niu và trìu mến này chắc chắn là dành cho người rang lúa:
Cốm này ai khéo tay
rang
Hạt nồng nồng sữa, trấu vàng vàng
chanh
Hạt này mưa nắng mà thành
Hạt này bão lũ dụm dành mà nên
Hạt cốm sữa đã đẹp, cả
đến vỏ trấu loại đi cũng đẹp. Hạt cốm là thành quả của người làm ruộng dãi nắng, dầm mưa, vượt qua bão lũ dành dụm
được, như một thứ quà tặng riêng biệt “ là
thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh” ( chữ của Thạch Lam).
Giã cốm là một công việc vui. Vì thế mà “nhịp chày gột cả
ưu phiền”. Người ta nói rằng phải giã năm lần mới phân loại được cốm thành phẩm. Tiếng chày hòa
với tiếng lòng. Cốm gợi nhắc đến heo
may, nhắc đến chùm hồng ngọt thêm. Một cách kín đáo gợi đến đoạn văn trang trọng của Thạch Lam “ Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà sêu
tết. Không còn gì hợp hơn sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung
thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi… Và không bao giờ có hai màu lại
hòa hợp hơn được nữa: màu xanh tươi của
cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm,
một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền”.
Khổ thơ cuối gợi một không gian đẹp được ướp hương cốm của
ruộng đồng, và ướp trong hạt cốm nhỏ bé của làng Vòng gửi cho đời như một quà tặng
của đất đai.
Phải rất yêu Hà Nội, rất yêu thức quà của làng Vòng nổi tiếng
khắp cả đất nước mới có được bài thơ mộc
mạc, giản dị, gợi bâng khuâng như thế./.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét