BUSON - HAIKU MÙA ĐÔNG

                                       

BUSON-MÙA ĐÔNG  

                                            (1716 – 1784)

                                HAIKƯ CỔ ĐIỂN NHẬT BẢN

                             

                                               Đinh Nhật Hạnh dịch

Bài 1-

Mùa đông khô héo

đen quạ

trắng cò

Bài 2-

Băng tuyết đầu mùa –

Một con hạc ốm

nhìn thấy xa xa

Bài 3-

Mây gió

suốt canh dài

bóng con choi choi đêm trăng

Bài 4-

Con choi choi trên bãi

không cỏ,không cây

Đêm mưa riêng nó

Bài 5-

Một con chim chích

vụt đến, đi ngay

Hoa mơ nở trắng

Bài 6-

Một chú cò ướt sũng ,

một con hạc nắng vàng

Cơn mưa mùa đông

Bài 7-

Đôi chân khẳng khiu,

chắc vừa ốm dậy

Lạnh thế! Hạc gầy!

Bài 8-

Đôi chim chích ra ràng

bay về bụi trúc

dưới làn mưa đông

Bài 9-

Thủy điểu là là bay

trên xóm vắng ,

mình nhuộm nắng chiều

Bài 10-

Một con chim chích-

“Việc gì vội vã

hỡi bụi cây đóng băng?”

Bài 11-

Một cơn gió thổi

lông trắng lộ ra

một đàn thủy điểu

Bài 12-

Cả bầy thủy tước

bị cuốn bay đi

trong luồng gió núi

 

                      Tác giả Đinh Nhật Hạnh

Bài 13-

Thuyền kết cầu nổi

thừng buộc đóng băng

Băng đông thành đá

Bài 14-

Khuya khoắt

trên băng

chiếc thuyền con vô chủ

Bài 15-

Hễ đứa nào ngoan

thưởng  áo bông

mỗi con một chiếc

Bài 16-

Mũ bé trùm đầu

kéo che kín mặt

đáng yêu chưa nào!

Bài 17-

Giữa mùa đông

luyện giọng hát một bài ca cổ –

Con nhà ai thế kia?

Bài 18

-Đèn đóm chập chờn

chẳng chịu thích nghi –

Dãy nhà tuyết phủ

Bài 19-

Lá rụng tơi bời

chất đống quanh nhà

một cụ già thượng thọ

Bài 20-

Mái nhà dẫu thấp

Hạnh phúc tràn đầy

tạm trú qua đông

Bài 21-

Như ủ than hồng

nhà tôi ẩn kín

Băng tuyết phủ đầy

Bài 22-

Dọn dẹp cửa nhà

đồ đoàn chẳng mấy

Chủ nhà là ai?

Bài 23-

Nhà cũ thu xếp gọn

Chỉ vài thay đổi nhỏ

đang đông mà ngỡ đã xuân rồi!

Bài 24-

Tường vách nhà tôi

kín mít không tai

Mùa đông

Bài 25-

Nhà người đánh cá

sáng đèn cùng lũ mòng biển

Chiều hôm

Bài 26-

Đêm tuyết rơi

những căn nhà say ngủ

đã trắng lạnh ,càng trắng hơn

Bài 27-

“Lấy cá mà ăn!

Tôi không hầu cậu nữa!”

 lòng thương hại của vú nuôi

 Bài 28-

Vùi than hồng

 sẽ nấu chín

 một nồi cơm

Bài 29-

Chiều hôm người xưa

giống như tôi vậy -

Mưa buốt rơi hoài

Bài 30-

Mua tỏi tây

tôi trở về

đi qua lùm cây trơ trụi

Bài 31-

“Chim và Hoa”

 sách viết chưa in

 Năm tàn tăm tối

Bài 32-

Gió đông rét mướt

Năm ngôi nhà này

làm gì sống đây!

Bài 33-(Sáng tác năm 1768)

Tôi bị phụ tình

đêm nay than vãn

cùng bầy choi choi trên sông 

Bài 34-

Mùa sân khấu,

ngày đầu tiên thú vị giữa cuộc đời buồn

-Đến bữa ăn rồi!

Bài 35-

Ngày tốt, ngày xấu

trôi như nước chảy

trên quyển lịch cuối năm

Bài 36-

Tôi phải lờ đi

món nợ năm cũ

khất qua mùa đông

Bài 37

Tiếng ngáy khò khò

vang lên như sấm

khiến con dưa biển* bò đi

 *Dưa biển tên một loài hải sản rất được ưa chuộng ở Nhật Bản

Bài 38-

Năm mới vừa sang

rũ bỏ áo quần

một cuốn lịch cũ

Bài 39-

Mùa đông đến rồi

chiếc áo da tuyệt đẹp

Tôi vừa sắm năm nay

Bài 40-

Tự mình hạn chế

tôi sống ở đây

qua vụ đông này

Bài 41-

Ta từng muốn chết

được vùi cạnh mộ chí

giữa đám cỏ may này

Bài 42-

Vị khách hằng mong đợi

tiếng chân rõ từ xa

dẫm trên tầng lá đổ

Bài 43-

Nước tiểu ướt áo futon *

phải đem phơi hong

trước làn gió đông

*Áo bông dầy mặc rét

Bài 44-

Nỗi sầu mùa thu

như vừa quên lãng

lại tiếp cơn mưa đông đầu mùa

Bài 45-

Ông khách lắm lời

dằng dai câu chuyện

Kéo dài cơn mưa

Bài 46-

Lặng lẽ

rừng sồi

dưới ánh trăng đông

Bài 47-

Chưa được cấy cày

ngó bộ buồn sao

trảng cằn xơ xác

Bài 48-

Thẳng tắp

một lối mòn xuất hiện

trên miền đất cỗi cằn

Bài 49-

Hoa cúc mùa đông

Mới nở lứa đầu

muốn giữ nguyên thể nụ

Bài 50-

Bụi cúc mùa đông

nở đầu làng

Nắng chiếu

Bài 51-

Bông thủy tiên vàng

như trang tố nữ

đang bị nhức đầu

Bài 52-

Hoa mai vừa nở

Lửa bắn tóe ra

từ chiếc bàn là *

*Ngày xưa chưa có điện phải dùng bàn là đốt than củi.

Bài 53-

Hoa thủy tiên

trên kinh đô lạnh

nở vàng đó đây

Bài 54-

Giàn đậu tía

trên ngôi đền cổ tồi tàn

rụng sạch lá

Bài 55-

Giậu cúc vàng

khô quắt

Xung quanh lá rụng đầy

Bài 56-

Hoa bồ công anh

nở trái mùa

dặm mòn băng phủ

Bài 57-

Quy luật thời gian ,

giờ rụng tàn đã đến

Hoa mai mùa đông ơi!

Bài 58-

Muốn mua giấc mơ tiên

không rập rờn cánh bướm

Bông mẫu đơn mùa đông

Bài 59-

Chặt cây

mùi nhựa thơm lừng

cánh rừng mùa đông

Bài 60-

Vừa mới xỏ chân

đôi giày trượt tuyết

một chú chuột vọt ra!

Bài 61-

Ngựa buộc một con-

Hai người đội tuyết

nỗi sầu chia ly

Bài 62-

Một con sâu

thỏa mãn ,tự hào

trong cơn mưa mùa đông sớm

Bài 63-

Cơn mưa đầu đông

Kìa con chuột nhắt

leo lên đàn Kôtô

Bài 64-

Một bông tầm xuân

vướng vào đuôi ngựa

miền đất cỗi cằn

Bài 65-

Bầy cáo

đang đùa

với hoa thủy tiên dưới trăng

Bài 66-

Con sông mùa đông

giữa làng cô quạnh

con chó đang đuổi bắt rái cá

Bài 67-

Vầng trăng mùa đông

trên ngôi đền không có cổng

Thăm thẳm bầu trời

Bài 68-

Vượt trăm dặm tuyết băng

Mình ta trọn với

trăng thuyền đêm nay

Bài 69-

Buổi sáng đông này

vừa bán chiếc bình

cho người chủ trại

Bài 70-

Chàng bán than

soi gương

nhờ một bà cầm gương hộ

Bài 71-

Người đưa thư tận tâm

vừa đi qua đây

Mưa tuyết rơi dày

Bài 72-

Kìa người mê câu cá!

đáng sợ làm sao

Chiều đông mưa ảm đạm!

Bài 73-

Bầy vịt trời

bay xa

tôi rửa chiếc cuốc ,sóng lăn tăn

Bài 74-

Trên người bán than

đêm  dần buông xuống

Ngày cuối năm rồi

Bài 75-

Ì ạch túi cá khô bên này

khệ nệ bị than to bên nọ

Tôi từ Ono về

Bài 76-

Bóng người gieo lúa mạch

đổ dài

theo mặt trời chiều hôm

Bài 77-

Tiếng ai cưa gỗ

nửa đêm đông lạnh

Cưa kêu đói nghèo

Bài 78-

Bến sông mùa đông

ngồi trên thuyền

một bà đang rửa rau

Bài 79-

Gió đông rét buốt

người bán than

cô độc trên chiếc phà

Bài 80-

Phố nhỏ

tiếng rao người bán tỏi

Trăng suông

Bài 81-

Đường tắt lên cõi Niết Bàn

có bao nhiêu ngả vậy ?

Hỡi người tụng kinh đông?

Bài 82-

Bị đày đọa tiết đông

một con ngựa buộc

ngọ nguậy cặp đùi

Bài 83-

Đêm giao thừa

thời khắc trang nghiêm

của người cao tuổi

Bài 84-

Trang phục màu đen

ban đêm nền nã

các nhà sư tụng kinh

Bài 85-

Mặt trời vừa lên

quý báu làm sao cho khách hành hương

sau 10 đêm niệm Phật

Bài 86-

Với dân thành thị

áo khoác này quá mỏng manh

trên đền cao đỉnh núi

Bài 87-

Đêm trăng mùa Đông

nước kín từ dưới núi

nấu thưởng trà đền cao

Bài 88-

Thưởng nước chè tươi mới hái

ngắm ngọn cây cao nhà bên

thú vị phía bên kia bức tường

Bài 89-

Chim le le bay

ánh đèn xa xa

phía đông Kyoto

Bài 90-

Chim le le

lẻ loi một chiếc đèn

rời lâu đài

Bài 91-

Ban mai tuyết phủ

Khói bếp nhà ai

Vui sao!

Bài 92-

Chiều tà

một vì sao lấp lánh

trên đồng rộng cỗi cằn

Bài 93-

Mải ngắm đỉnh Fuji

một bóng người lướt qua

Phiên chợ tất niên

Bài 94-

Năm cũ sắp qua

-Bao nhiêu là rác thải

đổ xuống sông Sakura

Bài 95-

Cuối năm

nữ phường tuồng Kabuki

như bông mai đêm nở

Bài 96-

Giờ đi thưởng tuyết

nên mặc gì đây?

-Áo tơi rơm,  mũ cói

Bài 97-

Lần lần ,lữa lữa

thiếu phụ thì thầm –

“Năm nữa lại sắp qua!

Bài 98-

Nào lên giường thôi!

Mai mồng Một Tết rồi

bộn bề bao việc

Bài 99-

Xa xa ngọn núi

Tia nắng cuối ngày

Cơn mưa mùa đông

Bài 100-

“Cho ta nghỉ một đêm “

 ném thanh kiếm xuống-

Tráng sĩ nhìn tuyết rơi

Bài 101-

Đi xa một chuyến

đã thấy ánh đèn

mở màn sân khấu mới

Bài 102-

Lá rơi

giữa hai đợt rụng

tiếng cối xay vang

Bài 103-

Không một bóng thủy cầm ,

đi qua xóm nhỏ-

Chà,lạnh ghê người!

Bài 104-

Thui thủi một mình

đi thăm ông bạn-

Mảnh trăng mùa đông

Bài 105-

Tia nắng ban mai

trên miền băng giá

đàn ngựa gặm cỏ bóng mờ mờ

Bài 106-

Đi cùng khách lữ hành

định vượt qua ngọn núi

Một vùng đất tiêu điều

Bài 107-

Cỏ vùng giãi nắng

yên phận

héo dần

Bài 108-

“Lão thụ!nở đi!

Đừng để họ nhạo báng!”

Gốc mai mùa đông cằn

Bài 109-

Ánh trăng đông

giữa hàng cây trụi lá

Ba cây tre

Bài 110-

Nhường một cành cho tuyết

Gốc cây nọ

nở vụ hoa trái mùa

Bài 111-

Bẻ một cành hoa mơ

răng rắc

chạm vai một cụ già

Bài 112-

Sen tàn

ao cạn

Cơn mưa mùa đông

Bài 113-

Mọc râu ria

như trang tráng sĩ

củ cải trắng này!

Bài 114-

Làn gió đông cắt da

liếc xuống đáy vực 

tôi né người tránh gió, tối om om

Bài 115-

Băng đầu mùa

sao lại tụ đây,

giữa đống đá này?

Bài 116-

Băng đóng ban mai

sắc như dao cạo

bám vào dây gàu

Bài 117-

Ngay cả suối nguồn

cũng chảy ít dần –

Băng đông

Bài 118-

Bầy vịt trời

đáp xuống ao rất nhẹ

Mưa qua rặng sồi

Bài 119-

Kyoto -

Pháo hoa ngày hội

sáng đẹp trong băng

Bài 120-

Đồng đất miền Mushahi

lộp độp mưa đá

rơi trên mũ tre 

Bài 121-

Tuyết đầu mùa dần vơi

những bông cuối cùng

Trăng trên rặng tre

Bài 122-

Thêm một năm nữa

tuyết lại phủ đầy

đền Komachi

Bài 123-

 Mưa hiu hắt

âm thầm rơi trên đám rêu

Nhớ lại bao thời xưa xa vắng

Bài 124-

Mưa tuyết rơi dày

trên ngôi làng không gác chuông

Đêm sâu thăm thẳm

Bài 125-

Kẻ nghèo khi mưa to,

một chiếc áo tơi rơm

vẫn sang giàu trong tuyết

Bài 126-

Gió đông hiu hắt

Tiếng sóng vỗ òa

vỡ vào vách đá

Bài 127-

Cơn giông mùa đông

trên gai cành chanh

cơn mưa đọng giọt

Bài 128-

Hôm qua ,trên núi -

Trên đồng, hôm nay

còn mái nhà tôi ,ngày mai tuyết phủ

Bài 129-

Xóm cổ,đậu cành tre

một con thủy tước

làm giọt giọt mưa rơi

Bài 130-

Vẫn con đường xưa

sao đẹp quá chừng

trong mưa tuyết rơi

Bài 131-

Mưa mùa đông

chuẩn bị khôn ngoan -

Đôi ô chờ sẵn

Bài 132-

Cuốn tung màn nhà hát

ngay khi mùa diễn bắt đầu

cơn giông lúc nửa đêm

Bài 133-

Đi săn bằng chim ưng

 ngài quý tộc nọ

tránh giẫm lên đồng lúa

Bài 134-

Bên giếng nước

con dao nhà bếp rơi

tiếng nghe ghê lạnh

Bài 135

Có ai

vừa chạm cửa -

Chú chó lạnh va vào trú đông

Bài 136-

Lếch thếch trong mưa

mình đổi thay kỳ quái thế!

dưới chiếc ô mượn nhà chùa

Bài 137-

Như tranh trên tường

nhìn xúc động quá

Tuyết phủ sáng nay

Bài 138-

Bếp than người gác cổng

chuyển sang màu trắng nhạt

Lại một sớm giá băng ./.

*****************************************************

             Tủ sách dịch Haikư Nhật Bản &Haikư Thế giới

             **Đinh Nhật Hạnh & Đinh Trần Phương**

Trích dịch: “The Heart of Buson “-Takefumi Saito&William Nelson” -2006

                                        NGÕ BẰNG LĂNG-HÀ NỘI

                                                    Tháng 10-2018