NHÀ THƠ HAIKU ĐINH NHẬT HẠNH TRONG CÁI NHÌN CỦA MỘT NHÀ THƠ NƯỚC NGOÀI

Đinh Nhật Hạnh : Nhà thơ ở Xứ sở của nước

         ZLATKA TIMENOVA

 BÁC SĨ ĐINH NHẬT HẠNH

Tôi gặp ông Đinh Nhật Hạnh vào năm 2015 ở Tokyo ,tại Hội nghị Hiệp Hội HAIKƯ Thế Giới (WHA) lần thứ 8. Tôi sẽ không bao giờ quên cách ông tự giới thiệu mình bằng cách bắt tay tôi: " Thưa, tôi đến từ Việt Nam, tôi rất già, đã trải qua ba cuộc chiến tranh ".

Có điều gì quan trọng hơn trong cuộc sống của một người? Thưa, đó làThời gian, Không gian và Sự kiện.

Thời gian, tức là tuổi tác. Hình dáng ngay thẳng của  nhà thơ, làn da mịn màng, những cử động chắc chắn không phản bội tuổi của ông. Cái nhìn chăm chú và tốt bụng ấy khiến chúng tôi quên đi tuổi tác.  Chúng tôi không có tuổi.  Cuối cùng, phải chăng tuổi tác cũng chỉ là một con số chẳng cho chúng ta biết gì cả?

Không gian, nước xuất xứ nói rất nhiều về một người.  Khi nhà thơ nhắc đến quê hương của mình, tôi nhìn thấy cánh rừng nhiệt đới, dòng chảy lừ đừ của sông Mê Kông, tôi cảm thấy mặt trời thiêu đốt. Ngoài ra trong cử chỉ của Đinh còn có một  sự chậm chạp trấn an  nào đó đã không còn xa lạ gì với tôi.

Thời gian và không gian hiện thực hóa trong các sự kiện.  Trong ba năm cuối trung học (thập niên 60) của tôi , tin tức trên đài phát thanh  chỉ đề cập đến cuộc chiến ở Việt Nam. Ở Tokyo vào năm 2015, đứng trước một người đàn ông mà tôi tưởng tượng đã tham gia chiến đấu với kẻ xâm lược trên những cánh đồng lúa, trong rừng, trong gió mưa và lửa.

Đó là cuộc gặp gỡ đầu tiên của tôi với Đinh Nhật Hạnh. Một cuộc gặp đã phải đến , điều đó đã được báo trước.

Rồi sau đó, tôi phát hiện ra   thơ Haiku của nhà thơ  trong Tuyển tập 4 ngữ Viêt-Nhật-Anh-Pháp TRĂNG BÙA, Lune charmeuse  của ông in năm 2014 mà ông đã tặng  Đại hội.   

Đọc những bài thơ của ông khiến tôi tưởng tượng về đất nước này :

“Lửa ma trơi, châu chấu xanh đỏ, nụ cười của hoa nhài, hoa sen, bóng liễu, gương hồ, những gốc thông  già thì thầm linh hồn của  đá...     Tôi đã đọc được những màu sắc, âm thanh và hình dạng.  Đồng thời, tôi đến gần hơn với   những cảm giác của nhà thơ, sự nhạy cảm , những lo lắng, nỗi nhớ nhung của ông:  hương thời gian qua,những bông hoa của những năm trước, đêm hoang vắng, những bông hoa của thời gian / đang / khô héo, dòng chảy của Dòng đời luôn luôn đục. Đau khổ và Hạnh phúc  /  bao trùm thế giới,Quỹ thời gian  / vơi.[1]

Trong haiku về  hoa lá của Đinh, muông thú và người, nước và đất, mặt trời và mặt trăng, hương thơm và màu sắc, niềm vui và lo lắng,… mọi thứ chảy tự nhiên,  nhẹ nhàng, với  sự đơn giản đặc trưng cho bản chất của sự vật.   Và nhẹ nhàng!

Tầm xuân

 theo  suốt cuộc đời

 đường hoa[2]

 

Đinh Nhật Hạnh đã là một nhà thơ trữ tình trước khi bị haiku quyến rũ. Vì vậy, cái nhìn và tâm hồn lần đầu tiên đã tạo ra thành quả của họ trong truyền thống thơ mộng của đất nước (Thơ Lục Bát- nhịp  6 và 8 âm tiết).  12 tuyển tập  thơ cổ điển Việt Nam dày dặn đã có  một vị trí danh dự trong phòng khách  của nhà thơ  , nơi tôi rất vui khi được đón tiếp trong chuyến thăm mùa thu năm 2018.  Trước những tuyển tập đồ sộ này,  trong đó có những bài thơ của Đinh, tôi cảm thấy mình chỉ như một hạt bụi.

 

Haiku xuất hiện sau đó  để truyền tải màu sắc và âm nhạc của những khoảnh khắc rực rỡ của một cuộc đời, để đề xuất một sự tổng hợp kinh nghiệm.  Một tổng hợp của thơ. Trên mảnh đất màu mỡ của  thơ ca truyền thống Việt Nam  những hạt giống thơ  từ nơi khác đến đã tự do mọc lên để cho cây trái ngọt ngào với màu sắc và hương vị  mới – trong haiku của ông.

 

Triệu năm

trầm tư

Thông reo hồn đá [3]

 

Ngoài ra,sáng tác thơ haiku gần đây đã mở ra một không gian mới cho các nhà thơ Việt Nam.  Câu lạc bộ Haiku -Hà Nộï  được thành lập. Tôi không ngần ngại nói rằng ông là linh hồn của Câu lạc bộ gồm những nhà thơ nhiệt huyết và tài năng không kém này. Trong thời gian ở  Hà Nội,  tôi đã có niềm vui và may mắn được gặp các Haijin  Lam Hồng, Lê Văn Truyền, Đinh Trần Phương,Hoàng Lâm, Đỗ Tuyết Loan,Minh Trí...

 

  

 Trong những năm gần đây, bất chấp những khó khăn chồng chất do đại dịch COVID gây ra , trang Internet Haikuviet.com  của Câu lạc bộ Haiku Việt -Hà Nội đã đều đặn đăng tải  haiku của các nhà thơ từ nhiều quốc gia, như  Nhật Bản, Pháp, Ý, Bulgaria, Danemark,Mỹ....   Gần đây nhất,BAN MAI XANH / Blue Dawn /L’Aube bleue  một tuyển tập tuyệt đẹp đặc biệt về thơ haiku của Haijin nữ Việt Nam, có thơ tham gia của Haijin nữ Thế giới đã ra đời.  Tạp chí GONG từ Paris năm 2021, Tạp chí Genyu -Tokyo nhiều năm nay cũng đã giới thiệu Đinh Nhật Hạnh và thơ Haiku Việt. 

 

Đinh Nhật Hạnh là Chủ nhiệm thơ Haiku tại Hà Nội. Ông biểu lộ tâm hồn thơ . Nhưng trên hết,ông là một người theo Chủ nghĩa nhân văn. Ông đã truyền cảm hứng cho chúng tôi niềm  tin lớn lao vào nhân loại.

 

                                                              *****

                                                      

Sau đây là một số bài thơ haiku tôi viết sau chuyến đi thăm Việt Nam vừa rồi :

 

“Trăng rằm

 Phụ nữ Việt Nam mang tháng ngày

 trên đôi vai

 

“Nóng nhiệt đới

cơ thể mở rộng

vào ban đêm

 

“Giữa tôi

và bầu trời  nhiệt đới

Hà Nộï trên chiếc yên  xe đạp

 

“Lăng mộ trên cánh đồng

-Bố ơi, năm nay

thu hoạch tốt!

 

 

“Nhà nổi

Một bà cụ ,rất già

 Chào con thuyền đi qua

 

 

Và sau đây,Haikư như một món quà ,xin mến tặng những người bạn Việt Nam của tôi:

 

“Trên đồng

 xe tăng quần nát

Một người đàn ông đang gieo mầm hy vọng

 

“Lá xanh

của cây sung non -

Mê cung của tôi

 

“Hoa thủy tiên phát sáng

trong bài thơ tôi

Bạn đã yêu mặt trời

 

“Bãi biển  hoang vắng

viết trên cát

 nỗi nhớ gió

 

“Tìm

lời nói thật

Tôi tưới nước cho hoa tử đằng

 

“Trên ban công

hai nửa vầng trăng

chú mèo đang thức

 

 “Tuyết rơi từ lặng im

lên  im lặng

trước bình minh

 

 

ZLATKA TIMENOVA

 Lisbonne- 10-10-2022

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] Đinh Nhât Hạnh, Lune charmeuse,  Haiku-bốn ngữ. Thơ Haiku Mở -Hà Nộï -2014. Tất cả các tài liệu tham khảo, cũng như trích dẫn có thể tìm thấy trong tác phẩm này..

[2] Nguồn đã dẫn.Trang 58

[3] Nguồn đã dẫn.Trang 169