Chuyện“ bếp núc “ khi dịch thơ Đức

Chuyện“ bếp núc “ khi dịch thơ Đức

                                   

                                    Nguyễn Văn Hoa ( Tháp Dương – Bắc Ninh )

1-Đểtránh vi phạm sở hữu trí tuệ , tôi kiên trì tra cứu và tìm nguồn gốc từ Thư viện lưu trữ thơ Đức  mà họ cho phép sử dụng tự do, miễn phí ;

2- Tìm chủ đề thơ ĐỨC  mà mình xúc động tâm hồn và phù hợp nhất với “Tạng" của mình ,  ví dụ trước hết là tìm dịch Thơ trữ tình.

3- Hệ thống hóa những kết quả đã dịch , bài nào thích sẽ dịch lại choTín ( đúng hình tượng, tứ thơ ,ý gốc của tác giả ) và Nhã ( ví dụ có thể hy vọng lay động tâm hồn độc giả quan tâm yêu thơ Đức.
4- Dịch cuốn chiếu bài ngắn và  thích nhất dịch trước còn bài trường ca có kế hoạch dịch sau : ví dụ thơ của Goethe- nhà thơ cổ điển số 1 của Đức thì dịch dần dần từ ngắn đến dài, từ dễ đến khó ;  Quán triệt lời dạy tiền nhân vào dịch thơ : Cháo húp quanh công nợ trả dần ,

Vì nếu ăn tham húp cháo nóng sẽ bỏng họng. Tắc tử !

Tôi tự nhủ: Mình chỉ là ếch ngồi đáy giếng dù đã dịch hàng trăm bài thơ Đức!

5- Chúng tôi đã in ở Nhà xuất bản Văn học cuốn Thơ Đức , nên bây giờ chúng tôi sẽ cân nhắc nên dịch bài nào ,phải dịch tốt hơn ; 
Bảo đảm tuyệt đối trung thành hình tượng thơ ,tứ thơ mà "thông điệp " của tác giả ở bản gốc tiếng Đức , tra cứu nhiều từ điển ví dụ  TU ĐIEN đồng nghĩa , dịch thêm qua ngoại ngữ khác mà tôi đã học , ví dụ tiếng Nga , Hoa , Anh  ; 
Tu từ sát nhất với “văn cảnh “câu thơ ở bài thơ đó ,
 Đừng có tin hết vào Google dịch , Họ dịch có khi sai văn cảnh !Vì một từ có nhiều nghĩa , không trách họ được , cá biệt ngẫu nhiên tôi hơn họ là chọn nghĩa đúng văn cảnh bài thơ .

6 -Cố gằng dịch theo các thể thơ mà độc giả thơ Việt đã quen thuộc ,ví dụ Lục Bát , 5 chữ ,7 chữ ,8 chữ… ; Tôi không dịch được sang” song thất lục bát “( 2 dòng 7 chữ rồi 6/8)

Bài nào khó thì dịch theo thơ tự do ( THƠ VĂN XUÔI - kế thừa kinh nghiệm làm cuốn Tuyển tập Thơ văn xuôi Việt Nam và nước ngoài cùng TS Nguyễn Ngọc Thiện , dịch thơ tự do , tôi chú ý hình tượng thơ , nhịp điệu , nhạc điệu của thơ , logic hài hòa  cả bài thơ , tránh dịch ngô nghê câu thơ mà một danh từ có quá nhiều định ngữ;

Tóm lại vì nhờ có làm chơi và đã in mấy cuốn sách thơ Ví dụ  Mưa trong thơ Việt ; Miền quê Kinh Bắc( 1000 năm thơ ) , tập thơ cán hân Sếu đầu đỏ ( Hồng hạc ) 

 

vàTuyểntậpthơVănxuôiViệt Nam  &Nướcngoài  ;

1998 BấtngờđặcbiệtlàtôiđãnhậntặngthưởngVănhọcnghệthuật ở 51 TrầnHưngĐạoquậnHoànKiếmTP HàNộichocuốn" NgoangữtrongdângianViệt Nam – mộtcôngtrìnhghichépnghiêncứuvănhóadângianlắngnghehồnViệt ;

 VềvănhóaĐứctôiđã du họcĐức ,tiếngĐứchọc ở ĐạiHọcngoạingữ ( ThanhXuân ) HàNội do thàyĐứctrựctiếpdậychấmthi , sauđó sang ĐứccònhọctiếngĐứctiếp ở Herder Institut Leipzig .

Tôi may mắncũngvượt qua cáckỳthichonghiêncứusinhlàmtiếnsỹmà do thàygiáo  Đứcchấm ( Nghe , nói , đọc , viết ) và nay vẫnđammêlặnglẽthườngngàyônluyện  tiếngĐức qua sáchbáotiếngĐức  ;

NhờđammêvànềntảngvănhóaViệtvàVănhóaĐứcmàbướcđầumonmen ,ơntrờitôidịchđượcThơĐức, hyvongcócâuthơchạmvàotimViệt : " vídụcâuthơngắnnhấtcủaĐức " HoalànụcườicủacâyhoặcNướcmắtlàmáucủalinhhồn ";

Tóm lại tôi luôn thầm cảm ơn những dịch giả thơ Đức đi trước ví dụ Đõ Ngoạn , Quang Chiến …là  tấmgương sáng,  giúp tôi có động lực làm việc âm thầm góp một phần vô danh cực kỳ nhỏ bé nối nhịp cầu thi ca hai dân tộc ./.

Đónngàylậpthu 8-8 vàthángmưangâu 2019