THƠ NGƯỜI LÀM TOÁN

                                                                                    Vũ Nho - Chủ trang

THƠ NGƯỜI LÀM TOÁN

                       PGS.TS. Nhà văn Vũ Nho

Các học sinh chuyên toán, yêu toán, thường  hay đọc báo “Toán học và tuổi trẻ” hay “Toán tuổi thơ”, hoặc từng ngồi trong lò luyện thi chẳng lạ gì tên của thầy Lê Thống Nhất.   Có lần còn thấy cả anh bình luận bóng đá trên Ti vi.  Với tôi, tôi cũng biết anh qua một số lần gặp gỡ.Thi thoảng,  cũng có  gặp bài thơ của TS  Phương pháp Giảng dạy Toán đăng ở đâu đó trên báo viết, báo mạng. Nhưng cầm trên tay tập bản thảo dày dặn “ Trong ngôi nhà nhỏ” thì quả thật có phần ngỡ ngàng. Thầy giáo Toán còn là một người làm thơ, mà thơ rất được!

          Đây là lí lịch trích ngang của  Tiến sĩ  - nhà thơ Lê Thống Nhất :

                   Đi dạy kiếm tiền cũng không sống nổi

                   Nấu kẹo đi đưa sớm tối đâu nề

                   Viết kịch tự dưng cũng bước vào nghề

                   Quấn thuốc ngày đêm mải mê thêm thắt

                                                Nói với cặp song sinh của tôi

Như vậy, thầy giáo toán là người năng động, ngoài Toán, còn là nhà sản xuất kẹo, nhà sản xuất thuốc cuốn và nhà viết kịch. Thế là có máu văn chương rồi. Một chỗ khác anh tự bạch:

                   Cũng đôi lần hí hoáy tập làm thơ

                   Chẳng tặng ai mà vẫn mơ vẫn mộng

                   Dù lẻo khoẻo cũng tung tăng sân bóng

                   Đầu húi “cua” nhìn hơi giống sao nào

                                                Tùy hứng năm 2000

Thế là chúng ta biết thêm thi sĩ thuở học trò mơ mộng và  từng là “cầu thủ lẻo khoẻo” nhưng mơ ước thành “sao”. Chưa hết, trong một tự bạch khác, chúng ta biết thêm anh còn là một nhạc sĩ.

Những năm gần đây các sự kiện của trường Đại học Vinh luôn xuất hiện các ca khúc mới của anh. Ca khúc “Tâm tình cô giáo mầm non” anh viết năm 2015 đã được rất nhiều cô giáo mầm non trong cả nước thể hiện và được Đài Truyền hình Nghệ An giới thiệu. Hành động vì âm nhạc của anh thì đáng trân trọng và hy vọng anh sẽ có sáng tác mà các bạn yêu thích:

                   Cái ngày đổi nhẫn lấy đàn

                   Đêm ngồi sáng tác dâng tràn âm thanh

                                                Ba mươi năm…đời ta có Vợ

          Nhà Toán làm thơ nên anh chú ý đến thời điểm hoàn thành. Không chỉ là ngày, tháng mà còn chính xác đến giờ, thậm chí là đến phút. Một chi tiết thú vị. Và chính vì thế mà tôi biết bài thơ sớm nhất của anh là viết và được in năm 1972 khi giặc Mĩ ném bom Hà Nội. Nhưng có lẽ công việc mưu sinh và niềm say Toán đã làm cho chàng thi nhân ngủ quên trong nhiều năm dài.  Thi thoảng cũng có bài viết rải rác, nhưng có lẽ viết nhiều nhất là những năm 2013- 2015. Cả phần đầu “Khúc tâm riêng” chỉ có một bài được viết 1999. Toàn bộ thơ trong phần này nhà thơ viết về bố, về mẹ, về vợ, con trai và con gái, và về các cháu nội, ngoại. Phải có một bút lực mạnh mẽ mới có thể viết nhiều về một chủ đề hẹp như thế. Tấm lòng của người con, niềm xúc động trước mất mát lớn lao được thể hiện trong những bài thơ viết về cha mộc mạc mà cảm động. Chùm thơ viết về con gái cũng rất độc đáo. Từ ngày chờ con ra đời, ngày 8 tháng Ba trước khi con đi làm dâu một năm,  ngày 8 tháng Ba trước lễ Vu quy 11 ngày,  đến ngàỳ chọn ngày cưới, ngày tiễn con về nhà chồng, trước ngày con đi hưởng tuần trăng mật, tản mạn sau hôn lễ, ngày cháu Ben của con gái chào đời… Tất cả đều thể hiện tấm lòng và tình cảm của cha mẹ dành cho con, tin tưởng con, mong cho con hạnh phúc.  Mấy câu thơ này cắt nghĩa vì sao tác giả có thể viết nhiều, viết dài :

 Với con tin ở muôn phần

Thế mà bao chuyện cứ cần nói thêm

              Tản mạn sau lễ của con

 Ngỡ bài thơ này viết mãi không xong

 Ôi! Thật miên man bao dòng muốn viết

 Gửi con hôm nay

Có lẽ nếu có một kỉ lục Ghi nét Việt Nam dành cho thơ viết cho con  nói chung và con gái nói riêng thì hẳn rằng sẽ có tên Lê Thống Nhất…

          Tôi được biết khi nhà thơ làm công việc dạy Toán ở lò luyện thi, học trò rất đông. Trong các yếu tố “hút” học sinh ấy, ngoài tư duy Toán mạch lạc, ngoài phương pháp dạy tốt, còn có yếu tố  là giờ học vui vì thầy giáo biết cù để xua tan căng thẳng. Cái tính hài hước vui nhộn ấy, có thể thấy rõ trong các bài thơ. Đặc biệt là thơ tặng vợ. Đây chỉ là một trong nhiều ví dụ:

          Với vợ phải nói dễ nghe

          Nhưng không được tán cà kê mấy nàng

          Trong nhà đi lại nhẹ nhàng

          Nhưng không tha thẩn sang hàng xóm đâu

          Bia rượu chỉ uống nửa chầu

           Về nhà say khướt thì hầu được ai?

          Trong nhà cho hát lai rai

          Nhưng không hát quán khoe tài làm chi

          Lương đưa phải thật đúng kì

                                      Xưa - Nay

 Phẩm chất hài hước cũng là một phẩm chất quý giá với mỗi người để có thể sống vui, sống khỏe.

          Phần thứ hai của tập là “ Khúc tâm chung”. Phần này dành cho tâm sự về nghề nghiệp, tâm sự với các thầy, các em học sinh và những kỉ niệm. Nếu có thể nói hình ảnh vui thì phần “khúc tâm riêng” là đối nội, còn “ Khúc tâm chung” là đối ngoại. Vẫn một tinh thần và một bút pháp thống nhất là giàu tình cảm, yêu đời, yêu nghề, yêu mến trân trọng mọi người.

          Đây là  tình yêu theo định nghĩa và phát hiện của  những người học Toán:

          Tình yêu là định lí khó chứng minh

          Hai hệ tiên đề chênh vênh xa lạ

          Bao lô gic bị giận hờn dập xóa

          Vẫn hiện lên một đáp số cuối cùng

                   Thơ tình sinh viên khoa Toán

Đây là niềm tự hào của nghề dạy học :

          Xung quanh chúng tôi là ánh mắt nụ cười

          Đâu chỉ có bảng đen và phấn trắng

          Trước mắt chúng tôi là sân trường rực nắng

          Chỉ chúng tôi mới hiểu cánh phượng hồng

                             Thơ vui nghề dạy học

Bạn sẽ gặp nhiều người thầy, nhiều vị giáo sư, hoặc các nhà thơ đáng kính trong những bài thơ  tác giả viết tặng.  Tác giả còn tặng thơ những  người “Áo trắng” ngành y, tặng cầu thủ nổi tiếng,  tặng cổ động viên bóng đá đội Sông Lam,… Vẫn một giọng vui hài hước thể hiện đậm đà trong  chùm những bài thơ vui về mùng 8 tháng Ba, về tình yêu  dân làm toán và dân mê bóng đá. Không thể không bật cười khi đọc bài “ Quyết kiện FIFA” có phụ đề “  Chép trộm thơ của vợ, tặng bạn đọc…mách nước cứu tôi với”:

Chồng tôi bỗng hóa nhạt phai

Nhìn vợ con mắt trũng hai cái tròng

 Chồng tôi bỗng hóa long đong

 Tiền bia thua trận đi tong lương rồi

Chồng tôi bỗng hóa thiên lôi…

Thêm một nét tài hoa khi tác giả dùng tên những ca khúc của Trịnh Công Sơn để viết thắp nén hương lòng nhân ngày giỗ của nhạc sĩ tài hoa họ Trịnh, những tên phim và vở diễn mà Thương Tín tham gia để viết tặng Thương Tín, tên các bài thơ và tập thơ, ca khúc viết  Tặng Người ham chơi – nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo, tên các bản nhạc để nhớ Lê Thanh Đức, tên các bài thơ để  làm thành thơ tặng Nguyễn Ngọc Hưng…

          Một người làm Toán mà làm cả tập thơ trong đó có nhiều kỉ lục là một điều   vui. Không rõ là sau tập này  Lê Thống Nhất có tiếp tục in các tập khác nữa không. Có một điều thú vị là rất nhiều người  khi làm việc thì không làm thơ. Đến khỉ nghỉ hưu mới bắt đầu cầm bút. Còn nhớ trong một buổi giao lưu thơ gần đây, một bác đã  đọc :

          Hưu là đến tuổi làm thơ

          Cho nên thi sĩ bây giờ rất đông

Bây giờ là lúc thầy dạy Toán Lê Thống Nhất “đến tuổi làm thơ”. Với tôi, anh “viết nữa hay thôi, in nữa hay thôi” cũng  không thành vấn đề. Dù sao thì Lê Thống Nhất vẫn là một thi sĩ đáng trân trọng. Thật là vui, tôi được anh tin cậy nhờ viết đôi dòng để bạn đọc dễ hình dung khi vào tập thơ khá to mang tên “Trong ngôi nhà nhỏ”.

                                        Hà Nội, 14 tháng 1 năm 2016

               Lời giới thiệu tập thơ Trong ngôi nhà nhỏ, nxb Hội nhà văn, 2016