KỶ NIỆM 91 NĂM NGÀY MẤT NHÀ THƠ NGA X. ÊXÊNHIN

KỶ NIỆM 91 NĂM NGÀY MẤT NHÀ THƠ NGA ÊXÊNHIN

Tâm sự của Nhà thơ, dịch giả Triệu Lam Châu:

  X. Êxênhin - Nhà thơ lớn của đồng quê nước Nga (1895 – 1925) sinh ra ở ngôi làng Kônxtanchinôvơ nhỏ nhắn, yên bình và xinh đẹp, thuộc vùng bình nguyên Riazan mênh mang bát ngát. Nơi ấy có dòng sông Ôka mộng mơ, bình lặng, mát rượi những buổi chiều hè, và khi thu sang lá phong vàng quyến rũ soi lấp lánh dòng sông trong. Thơ Êxênhin là tiếng hát nồng nàn phóng khoáng và ngọt lịm lòng người, ngợi ca tình người quê kiểng đôn hậu thuỷ chung, ngợi ca thiên nhiên Nga bình dị mà tráng lệ, ngợi ca những nỗi niềm chưa có tên để gọi – mà hình như cứ chực vụt trào ra từ những con tim rực ánh lửa hồng. Nổi bật lên giữa bức tranh làng quê Nga nồng hậu ấy – là tình yêu đôi lứa trong trẻo, nồng nàn, mà cũng xiết bao cay đắng, khổ đau… Song trên hết: Mọi mối tình trong thơ ông, đều lặng lẽ kết đọng thành vầng kỷ niệm huy hoàng và lồng lộng trong mỗi trái tim người…

Thơ Êxênhin đã từng đến với bạn đọc nước ta qua bản dịch của các dịch giả Thuý Toàn, Tạ Phương… Nhân kỷ niệm 91 năm ngày mất nhà thơ Êxênhin 28/12/1925 – 28/12/2016) – tôi xin trân trọng gửi tới bạn đọc yêu quý một chùm thơ của Người, dịch ra tiếng Việt và tiếng Tày.

Triệu Lam Châu – dịch thơ  từ nguyên bản tiếng Nga

Nguyên bản tiếng Nga:

*  *  *

Не видать за туманною далью,

Что там будет со мной впереди,

Что там... счастье, иль веет печалью,

Или отдых для бедной груди.

Или эти седые туманы

Снова будут печалить меня,

Наносить сердцу скорбные раны

И опять снова жечь без огня.

Но сквозь сумрак в туманной дали

Загорается, вижу, заря -

Это смерть для печальной земли,

Это смерть, но покой для меня.

1912

Bản dịch thơ tiếng Việt:

     * * *

Sau màn sương xa nào thấy chi đâu

Điều gì đang đợi mình phía trước

Nỗi buồn tủi hay là hạnh phúc

Hay phút nghỉ ngơi cho tấm ngực mỏi mòn.

Hay là những làn sương xám ấy

Lại mang đến cho mình những tủi buồn

Những vết thương xuyên vào tim nhức nhối

Không có lửa đâu, mà vẫn đốt tiêu tan.

Xuyên qua màn sương mờ xa xăm

Mình lại thấy bình minh rực rỡ -

Giờ tận số của trái đất buồn

Và cái chết của mình thanh thản.

1912

ОТОЙДИ ОТ ОКНА

Не ходи ты ко мне под окно

И зеленой травы не топчи,

Я тебя разлюбила давно,

Но не плачь, а спокойно молчи.

Я жалею тебя всей душою,

Что тебе до моей красоты?

Почему не даешь мне покою

И зачем так терзаешься ты?

Все равно я не буду твоею,

Я теперь не люблю никого,

Не люблю, но тебя я жалею,

Отойди от окна моего!

Позабудь, что была я твоею,

Что безумно любила тебя,

Я теперь не люблю, а жалею -

Отойди и не мучай себя.

1912

ĐỪNG ĐẾN GẦN CỬA SỔ NHÀ EM

Đừng đến gần cửa sổ nhà em

Đừng giẫm nát cỏ vườn đấy nhé

Từ lâu em không còn yêu anh nữa

Bình tĩnh lặng im và đừng khóc, anh ơi.

Em thương anh bằng cả tấm lòng

Sắc đẹp em cần gì cho anh chứ

Sao anh không cho em được yên

Sao cứ tự giày vò mình mãi thế?

Dẫu rằng nay em không còn là của anh

Mà em cũng chẳng hề yêu ai khác

Hết yêu rồi, nhưng em vẫn còn chút lòng thương

Anh đừng đến bên cửa nhà em nữa!

Anh hãy quên rằng từng có em

Và em đã từng yêu anh như điên

Nay hết yêu rồi, em còn lòng thương hại

Anh đi đi, đừng dằn vặt nữa thêm buồn!

1912

*  *  *

Я ль виноват, что я поэт

Тяжелых мук и горькой доли,

Не по своей же стал я воле -

Таким уж родился на свет.

Я ль виноват, что жизнь мне не мила,

И что я всех люблю и вместе ненавижу,

И знаю о себе, чего еще не вижу,

Ведь этот дар мне муза принесла.

Я знаю - в жизни счастья нет,

Она есть бред, мечта души больной,

И знаю - скучен всем напев унылый мой,

Но я не виноват - такой уж я поэт.

1912

 *  *  *

Tôi có lỗi chăng, khi mình là nhà thơ

Của số phận khổ đau và cay đắng

Chính điều ấy thâm tâm tôi đâu có muốn

Vừa mới sinh ra, mình vốn đã vậy rồi

Tôi có lỗi chăng, khi đời mình chán nản

Mà vẫn yêu người đời xen với nỗi hờn căm

Tự hiểu mình, cả những điều chưa thấy

Nhờ cảm hứng thơ đưa đến đấy thôi

Tôi biết trong đời nào có hạnh phúc gì đâu

Chỉ có mơ ước của hồn đau và hoang tưởng

Giai điệu buồn của tôi làm cho mọi người sầu

Tôi không có tội đâu – tôi là nhà thơ thế đấy!

1912

ИСПОВЕДЬ САМОУБИЙЦЫ

Простись со мною, мать моя,
Я умираю, гибну я!
Больную скорбь в груди храня,
Ты не оплакивай меня.

Не мог я жить среди людей,
Холодный яд в душе моей.
И то, чем жил и что любил,
Я сам безумно отравил.

Своею гордою душой
Прошел я счастье стороной.
Я видел пролитую кровь
И проклял веру и любовь.

Я выпил кубок свой до дна,
Душа отравою полна.
И вот я гасну в тишине,
Но пред кончиной легче мне.

Я стер с чела печать земли,
Я выше трепетных в пыли.
И пусть живут рабы страстей —
Противна страсть душе моей.

Безумный мир, кошмарный сон,
А жизнь есть песня похорон.
И вот я кончил жизнь мою,
Последний гимн себе пою.

А ты с тревогою больной
Не плачь напрасно
                             надо мной.

1912-1913

LỜI THÚ NHẬN CỦA ĐỨA CON TỰ TỬ

Mẹ của con ơi, xin vĩnh biệt

Con lìa đời, đang hấp hối đây này

Mẹ cố nén buồn đau, mẹ nhé

Đừng khóc than nhiều về con, mẹ ơi...

Không thể sống cùng mọi người được nữa

Chất độc lạnh lùng chất chứa trong hồn

Con đã sống, đã từng yêu mẹ ạ

 Giờ con điên, tự kết liễu đời con

Con từng đến bến bờ hạnh phúc

Với tâm hồn kiêu hãnh trẻ trung

Đã từng thấy máu hồng tuôn chảy

Con rủa nguyền tình yêu với niềm tin..

Con vừa uống cạn cốc đời mình

Giờ hồn con ngấm đầy chất độc

Yên ắng vô cùng, con đang lịm tắt

Phút cuối cùng con thanh thản ra đi...

Con xoá sạch khỏi trán mình bụi đất,

Con bay lên chất ngất giữa mây trời,

Mặc lũ bầy tôi của dục tình cứ sống

Hồn con và dục tình không thể sóng đôi.

Bữa tiệc điên cuồng, giấc mộng khiếp kinh,

Mà cuộc sống là bài ca tang tóc,

Và hôm nay kết thúc đời mình,

Khúc ca cuối dành cho mình con tự hát.

Chỉ xin mẹ dẫu buồn đau khôn xiết,

Cũng đừng khóc than -

Không có nghĩa gì đâu.

1912-1913

Nguyên bản tiếng Nga:

* * *

Ты плакала в вечерней тишине,

И слезы горькие на землю упадали,

И было тяжело и так печально мне,

И все же мы друг друга не поняли.

Умчалась ты в далекие края,

И все мечты увянули без цвета,

И вновь опять один остался я

Страдать душой без ласки и привета.

И часто я вечернею порой

Хожу к местам заветного свиданья,

И вижу я в мечтах мне милый образ твой,

И слышу в тишине тоскливые рыданья.

1913

Bản dịch thơ tiếng Việt:

* * *

Em thầm khóc trong chiều lặng lẽ,

Giọt lệ nồng, cay đắng cứ rơi rơi,

Sao lòng anh nặng buồn đến thế,

Vậy là ta không hiểu nhau rồi.

Em vụt tới tận miền xa thẳm,

Mọi ước mơ héo úa không màu,

Chỉ còn lại mình anh đơn lẻ

Không lời thương âu yếm… hồn  đau…

Anh thường thăm lại nơi hẹn cũ

Một mình thôi, vào những buổi chiều,

Mơ thấy dáng yêu kiều hiển hiện,

Trong lặng im… nghe nức nở u sầu…

1913

Bản dịch thơ tiếng Tày:

* * *

Slao hảy nhỏi chang uằn guẹng xích,

Nặm tha mồm, khôm phất đỏi lây lồng,

Slăm chài lăng nắc  p’uồn  p’ận nỏ,

P’ận lẻ rà bấu chắc thông căn.

Slao phứt mừa quây mường lít líu,

Thuổn ngoòng ngầư lương đỏi mả măng

Tán nhằng đang chài đai lế lác

Bấu gằm slương điếp ún…châư slương…

Chài toọi  mừa  d’ương t’ỷ  rà  d’ản cáu

Gần đeo đai, khảu bại slì uằn

Phăn hăn d’ưởng ón nhòi mjửt mjảng,

Chang guẹng mần…ngằng ngặc p’uồn slăm…

1913

* * *

Ещё не высох дождь вчерашний —
В траве зелёная вода!
Тоскуют брошенные пашни,
И вянет, вянет лебеда.

Брожу по улицам и лужам,
Осенний день пуглив и дик.
И в каждом встретившемся муже
Хочу постичь твой милый лик.

Ты всё загадочней и краше
Глядишь в неясные края.
О, для тебя лишь счастье наше
И дружба верная моя.

И если смерть по Божьей воле
Смежит глаза твои рукой,
Клянусь, что тенью в чистом поле
Пойду за смертью и тобой.

1916

...

[