VŨ NHO NINH BÌNH: ĐỐI THOẠI GIỮA QUỶ VÀ GIÁO SƯ TIẾN SĨ

Đối thoại giữa Mephistopheles ( Quỷ sứ ) &

Faust ( Giáo sư tiến sỹ )

Tiến sỹ Nguyễn Văn Hoa ( Tháp Dương -Bắc Nnh)- Dịch giả thơ tiếng Đức –Mùa hoa gạo 2021 ;

Tiểu dẫn : Kịch thơ Faust có 2 phần của Johann Wolfgang von Goethe ( 1732-1832) ; Phần 1 ông viết khi 57 tuổi ( 1805) và sau 26 năm , phần 2 ông viết năm 83 tuổi (1832);

; Xin phép chọn một trong những đoạn kịch thơ tinh hoa nhất ; Đó là màn đối thoại giữa hai nhân vật chính Mephistopheles ( quỷ sứ) & Faust( Giáo sư tiến sỹ ) ;

Từ câu 1324 đến câu 1445 trong Kịch thơ Faust này ; ;

Theo cảm nhân nông cạn của dịch giả , đoạn này là hay nhất ở Faust của Gớt ( Johann Wolfgang von Goethe 1749-1832)

---
…
1324

Mephistopheles

Mephistopheles

xuất hiện từ phía sau bếp lò, ăn mặc như một học giả đi du lịch, trong khi sương mù đang rơi.

Tại sao ồn ào thế? phục vụ Chúa là gì?

tritt, indem der Nebel fällt, gekleidet wie ein fahrender Scholastikus, hinter dem Ofen hervor.

Wozu der Lärm? was steht dem Herrn zu Diensten?

Faust.

Vì vậy, đó là mấu chốt của vấn đề!

Một pháp sư du hành? Vụ án làm tôi buồn cười.

Das also war des Pudels Kern!
Ein fahrender Scolast? Der Casus macht mich lachen.

Mephistopheles.

Tôi xin chào quý ông uyên bác!

Quý ông đã làm tôi đổ mồ hôi.

1325

Ich salutire den gelehrten Herrn!

Ihr habt mich weidlich schwitzen machen.

Faust.

Ông tự gọi mình thế nào?

Wie nennst du dich?

Mephistopheles.

 Câu hỏi có vẻ nhỏ đối với tôi

Vì kẻ coi thường chữ nghĩa quá nhiều

Ai, khác xa với tất cả vẻ ngoài,

Chỉ phấn đấu trong sâu thẳm của bản thể.

Die Frage scheint mir klein,
Für einen, der das Wort so sehr verachtet,
Der, weit entfernt von allem Schein,

1330

Nur in der Wesen Tiefe trachtet.

Faust.

Đối với ông , các vị chúa, một người có thể là bản chất

Thường được đọc từ tên

Nơi mà tất cả quá rõ ràng

Nếu ông được gọi là thần ruồi, người hư hỏng, kẻ dối trá.

Vậy ông là ai?

Bey euch, ihr Herrn, kann man das Wesen
Gewöhnlich aus dem Namen lesen,
Wo es sich allzu deutlich weis’t,
Wenn man euch Fliegengott, Verderber, Lügner heißt.

1335

Nun gut wer bist du denn?

Mephistopheles.

Một phần của sức mạnh đó

Sức mạnh đó luôn muốn cái ác và luôn tạo ra cái thiện.

 Ein Theil von jener Kraft,

Die stets das Böse will und stets das Gute schafft.

Faust.

Bí ẩn này có nghĩa là gì?

Was ist mit diesem Räthselwort gemeynt?

Mephistopheles.

Tôi là tinh thần luôn phủ nhận!

Và đúng như vậy; bởi vì mọi thứ phát sinh

Nó là giá trị, nó bị chết;

Vì vậy, sẽ tốt hơn nếu không có gì xảy ra.

Vì vậy, tất cả những gì phạm tội,

Sự hủy diệt, nói ngắn gọn là cái ác,

Yếu tố thực sự của tôi.

Ich bin der Geist der stets verneint!
Und das mit Recht; denn alles was entsteht

1340

Ist werth daß es zu Grunde geht;

Drum besser wär’s daß nichts entstünde.
So ist denn alles was ihr Sünde,
Zerstörung, kurz das Böse nennt,
Mein eigentliches Element.

Faust.Ông gọi mình là một phần, vậy mà ông hoàn toàn đứng trước mặt tôi?

1345

Du nennst dich einen Theil, und stehst doch ganz vor mir?

Mephistopheles.

Tôi đang nói với quý ông sự thật khiêm tốn.

Khi con người, thế giới nhỏ bé của những kẻ ngu ngốc,

Thường giữ cho toàn bộ;

Tôi là một phần của phần mà tất cả mọi thứ trong đầu

Bescheidne Wahrheit sprech’ ich dir.
Wenn sich der Mensch, die kleine Narrenwelt,
Gewöhnlich für ein Ganzes hält;
Ich bin ein Theil des Theils, der Anfangs alles war,

Một phần của bóng tối mà ánh sáng đã sinh ra

Ánh sáng tự hào giờ là đêm của mẹ

Thứ hạng cũ mà không gian đang cạnh tranh

Tuy nhiên, anh ta không thành công bởi vì càng cố gắng,

Bị bắt dính vào cơ thể.

Nó chảy ra từ cơ thể, cơ thể làm cho nó đẹp đẽ,

Cơ thể ức chế chuyển động của nó,

Vì vậy, tôi hy vọng sẽ không mất nhiều thời gian

Và các cơ thể sẽ bị diệt vong.

1350

Ein Theil der Finsterniß, die sich das Licht gebar,

Das stolze Licht, das nun der Mutter Nacht
Den alten Rang, den Raum ihr streitig macht,
Und doch gelingt’s ihm nicht, da es, so viel es strebt,
Verhaftet an den Körpern klebt.

1355

Von Körpern strömt’s, die Körper macht es schön,

Ein Körper hemmt’s auf seinem Gange,

So, hoff’ ich, dauert es nicht lange

Und mit den Körpern wird’s zu Grunde gehn.

Faust.

Bây giờ tôi biết nhiệm vụ xứng đáng của ông!

Bạn không thể phá hủy bất cứ thứ gì trên quy mô lớn

Và hãy bắt đầu nó ngay bây giờ ở quy mô nhỏ.

Nun kenn’ ich deine würd’gen Pflichten!

1360

Du kannst im Großen nichts vernichten

Und fängst es nun im Kleinen an.

Mephistopheles.

Và tất nhiên không có nhiều điều đã được thực hiện với nó.

Không có gì phản đối

Đó là một cái gì đó, thế giới vụng về này,

Nhiều như tôi đã làm

Tôi không biết làm thế nào để đi qua

Với sóng, bão, rung chuyển, lửa,

Vào cuối ngày, biển và đất vẫn bình lặng!

Và những thứ chết tiệt, ổ của động vật và đàn ông,

Không có gì để làm với nó bây giờ,

Tôi đã chôn bao nhiêu người!

Và máu tươi, mới luôn lưu thông.

Vì vậy, nó tiếp tục, một người muốn nổi điên!

Không khí, nước, giống như trái đất

Một ngàn vi trùng làm sáng tỏ

Trong khô, ẩm, ấm, lạnh!

Nếu tôi không dành ngọn lửa cho chính mình;

Tôi sẽ không có bất cứ điều gì đặc biệt cho tôi.

Und freylich ist nicht viel damit gethan.
Was sich dem Nichts entgegenstellt,
Das Etwas, diese plumpe Welt,

1365

So viel als ich schon unternommen

Ich wußte nicht ihr beyzukommen,
Mit Wellen, Stürmen, Schütteln, Brand,
Geruhig bleibt am Ende Meer und Land!
Und dem verdammten Zeug, der Thier- und Menschenbrut,

1370

Dem ist nun gar nichts anzuhaben,

Wie viele hab’ ich schon begraben!
Und immer zirkulirt ein neues, frisches Blut.
So geht es fort, man möchte rasend werden!
Der Luft, dem Wasser, wie der Erden

1375

Entwinden tausend Keime sich,

Im Trocknen, Feuchten, Warmen, Kalten!

Hätt’ ich mir nicht die Flamme vorbehalten;

Ich hätte nichts apart’s für mich.

Faust.

Vì vậy, ông đã tạo ra cơn mưa vĩnh cửu,

Lực lượng chữa bệnh

Nắm đấm lạnh lùng của ác quỷ

Tri kỷ nào nắm chặt vô ích!

Những gì khác để bắt đầu tìm kiếm

Con trai kỳ quái của sự hỗn loạn!

So setzest du der ewig regen,

1380

Der heilsam schaffenden Gewalt

Die kalte Teufelsfaust entgegen,
Die sich vergebens tückisch ballt!
Was anders suche zu beginnen
Des Chaos wunderlicher Sohn!

Mephistopheles.

1385

Chúng tôi thực sự muốn phản ánh

Nhiều hơn nữa vào lần sau!

Tôi có thể đi xa lần này không?

1385

Wir wollen wirklich uns besinnen,

Die nächstenmale mehr davon!

Dürft’ ich wohl diesmal mich entfernen?

Faust.

Tôi không hiểu tại sao ông hỏi

Tôi đã biết bạn bây giờ

Bây giờ hãy đến thăm tôi như ông muốn.

Đây là cửa sổ, đây là cánh cửa,

Một ống khói cũng chắc chắn với ông.

Ich sehe nicht warum du fragst.
Ich habe jetzt dich kennen lernen,

1390

Besuche nun mich wie du magst.

Hier ist das Fenster, hier die Thüre,

Ein Rauchfang ist dir auch gewiß.

Mephistopheles.

Tôi chỉ thú nhận nó! rằng tôi bước ra ngoài

Một chút trở ngại ngăn cản tôi

Lá bùa ngôi sao năm cánh  trên ngưỡng của ông -

Gesteh’ ich’s nur! daß ich hinausspaziere
Verbietet mir ein kleines Hinderniß,

1395

Der Drudenfuß auf eurer Schwelle –

Faust.

Lá bùa ngôi sao năm cánh có làm khổ ông không?

Này nói cho tôi biết, đồ con trai của địa ngục

Nếu điều đó cấm bạn, làm thế nào bạn vào được?

Làm thế nào mà một linh hồn như vậy đã bị lừa dối?

Das Pentagramma macht dir Pein?
Ey sage mir, du Sohn der Hölle,

Wenn das dich bannt, wie kamst du denn herein?
Wie ward ein solcher Geist betrogen?

Mephistopheles.

Nhìn nó đúng! nó không được vẽ tốt;

Một góc hướng ra ngoài

Như bạn có thể thấy, nó hơi mở.

1400

Beschaut es recht! es ist nicht gut gezogen;

Der eine Winkel, der nach außen zu,

Ist, wie du siehst, ein wenig offen.

Faust.

Đó là một sự trùng hợp tốt!

Và ông sẽ là tù nhân của tôi?

Điều đó không có nghĩa là thành công!

Das hat der Zufall gut getroffen!
Und mein Gefangner wärst denn du?

1405

Das ist von ohngefähr gelungen!

Mephistopheles.

Chú chó quý  không nhận thấy bất cứ điều gì khi anh ta nhảy vào,

Mọi thứ trông khác bây giờ;

Ma quỷ không thể ra khỏi nhà.

Der Pudel merkte nichts als er hereingesprungen,

Die Sache sieht jetzt anders aus;

Der Teufel kann nicht aus dem Haus.

Faust.

Nhưng tại sao ông không đi qua cửa sổ?

Doch warum gehst du nicht durchs Fenster?

Mephistopheles.

Đó là luật của quỷ và ma:

Bất cứ nơi nào nó trượt vào, ở đó họ phải đi ra ngoài.

Đầu tiên là miễn phí cho chúng tôi, thứ hai chúng tôi là người hầu.

1410

’s ist ein Gesetz der Teufel und Gespenster:

Wo sie hereingeschlüpft, da müssen sie hinaus.

Das erste steht uns frey, beym zweyten sind wir Knechte.

Faust.

Địa ngục tự nó có quyền của nó?

Tôi nghĩ điều đó tốt, có thể có một gói,

Và chắc chắn để kết thúc với ông, quý ông?

Die Hölle selbst hat ihre Rechte?

Das find’ ich gut, da ließe sich ein Packt,

1415

Und sicher wohl, mit euch, ihr Herren, schließen?

Mephistopheles.

Ông nên tận hưởng những gì đã hứa,

Ông sẽ không nhận được bất cứ điều gì khỏi nó.

Nhưng điều đó không được tóm tắt ngắn gọn như vậy

Và chúng ta sẽ thảo luận điều đó trước;

Nhưng bây giờ tôi hỏi, cao và cao nhất ,

Cho lần này để đuổi việc tôi.

Was man verspricht, das sollst du rein genießen,
Dir wird davon nichts abgezwackt.
Doch das ist nicht so kurz zu fassen,
Und wir besprechen das zunächst;

1420

Doch jetzo bitt’ ich, hoch und höchst,

Für diesesmal mich zu entlassen.

Faust.

Vì vậy, hãy ở lại một chớp mắt

Để nói lời tạm biệt với tôi trước tiên

 So bleibe doch noch einen Augenblick,

Um mir erst gute Mähr zu sagen.

Mephistopheles.

Bây giờ buông tôi ra! Tôi sẽ quay lại sớm,

Sau đó,ông có thể hỏi tùy ý.

Jetzt laß mich los! ich komme bald zurück,

1425

Dann magst du nach Belieben fragen.

Faust.

Tôi không đuổi theo ông

Ông không bị lạc sao?

Giữ lấy ma quỷ ai giữ anh ta!

Anh ấy sẽ không bắt được nó lần thứ hai sớm đâu.

Ich habe dir nicht nachgestellt,
Bist du doch selbst ins Garn gegangen.
Den Teufel halte wer ihn hält!
Er wird ihn nicht so bald zum zweytenmale fangen.

Mephistopheles.

Nếu bạn thích nó, tôi cũng sẵn sàng

Để ở lại đây cho xã hội;

Nhưng với điều kiện bạn có thời gian

Thông qua nghệ thuật của tôi, đáng bị trục xuất.

1430

Wenn dir’s beliebt, so bin ich auch bereit

Dir zur Gesellschaft hier zu bleiben;

Doch mit Bedingniß, dir die Zeit,

Durch meine Künste, würdig zu vertreiben.

Faust.

Tôi thích xem nó, ông rảnh rỗi;

Chỉ có nghệ thuật đó nên được hài lòng!

Ich seh’ es gern, das steht dir frey;

1435

Nur daß die Kunst gefällig sey!

Mephistopheles.

Ông sẽ là bạn của tôi, vì các giác quan của ông,

Kiếm được nhiều hơn trong giờ này

Như trong năm này.

Những gì các linh hồn dịu dàng hát cho ông

Những hình ảnh đẹp mà họ mang lại

Không phải là một trò chơi ma thuật trống rỗng.

Mùi của bạn cũng sẽ rất vui

Sau đó, ông sẽ kéo dài vị giác của ông

Và sau đó cảm giác của ông là thích thú.

Không cần chuẩn bị,

Chúng ta cùng nhau, bắt đầu!

Du wirst, mein Freund, für deine Sinnen,
In dieser Stunde mehr gewinnen,
Als in des Jahres Einerley.
Was dir die zarten Geister singen,

1440

Die schönen Bilder die sie bringen,

Sind nicht ein leeres Zauberspiel.
Auch dein Geruch wird sich ergetzen,
Dann wirst du deinen Gaumen letzen,
Und dann entzückt sich dein Gefühl.

1445

Bereitung braucht es nicht voran,

Beysammen sind wir, fanget an!

( Hết bài dịch từ câu 1324 đến câu 1445 của kịch thơ Faust –NVH)

Mùa hoa gạo Việt 2021

Chú thích 1

Kịch thơ ở thế kỷ 19 viết từ 1805-1832), nên cũng như truyên Kiều còn tranh cãi , Faust cũng vậy quá xa với bạn đọc đương thời yêu thơ Đức ;

Nó cũng có nhiều điển tích như Truyện Kiều ,

Bốn mười năm qua ( 1980-2021 ) dịch toàn bộ 2 phần KỊch thơ Faust , tôi thận trọng , nhưng không cầu toàn , dù thời @ 5G, nó đã có công cụ tra cứu đa chiều nhanh hơn ngày xưa; nhưng không thể thay thế cảm xúc dịch giả , tôi kiên nhẫn sẽ tiếp tục tra cứu giải thích , sẽ mất nhiều tâm sức & thời gian nữa …

Chú thích 2

Tôi đã có bài riêng khảo cứu KỊch thơ Faust;

FAUSTE

tiểu thuyết số 1 của Đức

Lịch sử văn học Đức
ĐỒI DIỀU VỀ TÁC PHẨM FAUST CỦA GOETHE
(KỊCH THƠ VĨ ĐẠI NHẤT CỦA MỌI THỜI ĐẠI CỦA ĐỨC )
1 Tên tác phẩm ;
Faust
2 Tác giả
Nhà thơ số 1 của Đức :
JOHANN WOLFGANG GOETHE 1749-1832
3 Thế loại : kịch thơ
4 Thời gian ra đời :
Phần 1 vào năm 1806 lúc tác giả 57 tuổi ;
Phần 2 vào năm 1832 khi tác giả ở độ tuổi 83, đúng năm ông chết ;
5 Vị trí của tác phẩm :
Là tác phẩm vĩ đại nổi tiếng mọi thời đại của Đức ;
Nó sánh ngang với Truyện Kiều trong tâm thức người Việt;
Đã có sinh viên Việt nam Trương Hồng Quang ( quê gốc Hà Tĩnh trước có làm ở Viện Văn Học Việt Nam - 20 Lí Thái Tổ Hà Nội, lưu học sinh tại Đức , nay đinh cư tại BRD ) học ngữ văn đã bảo vệ xuất sắc luận văn tốt nghiệp đại học với chủ đề : “ So sánh Faust của Goethe với Kiều của Nguyễn Du “
6 Nhân vật chính của tác phẩm :
Tác phẩm này có 3 nhân vật chính đáng lưu ý nhất ; đó là

6.1 Fausst là giáo sư tiến sỹ
6.2 Mephixto là một con quỷ (teufel)
6.3 Gretsen (vợ cả của Faust), một cô gái xinh đẹp và trong trắng
6.4,Helen ( vợ 2 của Faust) là nữ thần trong thế giới cổ Hy Lạp
Faust bán linh hồn cho quỷ sứ Mephixto để kì vọng chinh phục đỉnh cao mọi thành tựu khoa học của nhân loại và chúa trời ;
7 Thông điệp của tác phẩm Faust
Tác giả dựa trên chuyện dân gian truyền khẩu có người bán linh hồn cho quỷ dữ để thỏa mãn khát vọng cá nhân ;
Qua Faust tác giả gửi gấm thông điệp
Nuốc Đức đang trong giai đoạn có sự chuyển giao quyền lực giữa giai cấp phong kiến và tư sản.
Goethe thông qua vở kịch thơ này , tố cáo mạnh mẽ xã hội phong kiến, một xã hội với pháp luật man rợ và những hạng người suy đồi của nó luôn lăm le kéo lùi bánh xe lịch sử ;
Đồng thời tác giả với thên tài của mình tích hợp mọi kiến thức về chính trị -khoa học-đạo đức –triết học-tôn giáo – văn học và xã hội nên đã thăng hoa tột độ ở tuổi 83 đã nhậy cảm dự báo đúng dắn những mặt trái của chế độ tư bản với thế lực đồng tiền ;
Chính nhờ thiên tài xuất chúng đặc biệt của tác giả mà tác phẩm vẫn có giá trị thời sự đến ngày nay , mặc dù tác giả đã chết cách đây 232 năm ( chết 1832 , nay là năm 2014 ) ;
8- Lan tỏa của Faust
Năm 1960 :tại Hamburg Đức , nhà hát đã đưa lên sân khấu tác phẩm Faust;
Tác phẩm sân khấu này đã dựng khá thành công tác phẩm Faust của Goethe ;
Fausst đã được in ấn rộng rãi và dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới, bán trên mang amazon , ;
Tại Việt Nam , dịch giả Đỗ Ngoạn ( sinh viên ngữ văn khóa đầu tiên ở Đức , sau là PGS TS tại Đại Học Sư phạm Thái Nguyên , từng làm Tham tán sứ quán quản lý lưu học sinh VN tại Đức ) là người đầu tiên cộng tác với nhà thơ Thế Lữ dịch Kịch thơ vĩ đại Faust từ nguyên gốc tiếng Đức ra tiếng Việt
; Sau vài chục năm ông và dịch giả Quang Chiến đã dịch lại tác phẩm này ;
Những người làm sân khấu VN không thể bỏ qua kịch thơ vĩ đại này .
9 Faust sẽ sống mãi với nhân dân Đức và nhân loại ,
Nội dung Fausst đề cập đén những giá trị nhân văn vĩnh hằng như Thiện ác , sống chết , tình yêu, hạnh phúc và bất hạnh . ..
Vì có nhiều cung bậc ái ố hỷ nộ , nên kịch thơ luôn luôn có cao trào , cuốn hút độc thơ kịch thơ này ;
Là người có thể dùng từ điển tiếng Đức để thưởng thức tác phẩm nguyên gốc tiếng Đức, nên xin có đôi lời tóm lược;
Mong các vị Cao Minh chỉ bảo thêm ./. ,

VŨ NHO NINH BÌNH

Chuyên mục

Thứ Bảy, 13 tháng 3, 2021

ĐỐI THOẠI GIỮA QUỶ VÀ GIÁO SƯ TIẾN SĨ

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét