Dành cho người yêu thích Truyện Kiều và Nguyễn Du

Người Việt dịch TRUYỆN KIỀU của Nguyễn Du ra  thơ lục bát chữ Hán

                                       Vũ Nho giới thiệu

       Giáo sư Đài Loan Trần Ích Nguyên đã viết cuốn sách công phu nhan đề “Nghiên cứu câu chuyện Vương Thúy Kiều”. PGS TS Phạm Tú Châu dịch, nhà xuất bản Lao Động, Trung tâm văn hóa ngôn ngữ Đông Tây xuất bản 2014. Giáo sư đã nghiên cứu khá chi tiết các tác phẩm Việt Nam liên quan đến Truyện Kiều của Nguyễn Du. Ông phát hiện một bản dịch ra văn xuôi chữ Hán “Kim Vân Kiều lục” và 6 bản dịch Truyện Kiều ra  thơ chữ Hán. Trong số đó 5 bản dịch đã có trước thời điểm 1958 là khi GS Hoàng Dật Cầu Trung Quốc dịch Truyện Kiều của Nguyễn Du và công bố. Điều đáng tiếc là các bản dịch này hầu như chỉ  lưu  truyền trên đất Việt và có trong kho sách Hán Nôm. Người Trung Quốc không biết đã đành. Mà ngay người Việt, cũng rất ít người biết đến. Một điều thú vị là ông Trần đã so sánh các bản dịch Việt Nam cùng một đoạn thơ của Nguyễn Du, nhưng các dịch giả dịch cũng khác nhau. Chúng tôi chủ yếu muốn giới thiệu  một đoạn thơ lục bát bằng chữ Hán mà ông Lê Dụ và Nguyễn Kiên của Việt Nam ta đã dịch. Phải nói rằng các cụ túc nho của nước ta thật tài hoa. Dưới đây là đoạn Kim Trọng gặp gỡ chị em Thúy Kiều. Vì không thể  có phông viết được chữ Hán, nhưng bạn đọc có thể đọc âm Hán Việt để thấy “lục bát” của chúng ta du dương trong một thứ tiếng khác như thế nào. Tất nhiên, nếu đọc âm Bắc Kinh thì không thể nào thấy được âm thanh trầm bổng du dương như cách đọc Hán Việt.

Thơ Nguyễn Du	Bản dịch chữ Hán  của Lê Dụ
Dùng dằng nửa ở nửa về	Bồi hồi xạ khứ xạ hồi
Nhạc vàng đâu đã tiếng nghe gần gần	Kim linh thanh động như lôi cổ tần
Trông chừng thấy một văn nhân	Hốt nhiên kiến nhất văn nhân
Lỏng buông tay khấu bước lần dặm băng	Liễu tiên phi nhất mã trần phi dương
Đề huề lưng túi gió trăng	Đề huề phong nguyệt bán nang
Sau chân theo một vài thằng con con	Quán đồng ngũ lục mã bàng tương truy
Tuyết in sắc ngựa câu giòn	Lương câu bạch tuyết như ti
Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời	Ngoại y nhan sắc nhiễm kì thanh thiên
Nẻo xa mới tỏ mặt người	Dao chiêm nhân ảnh tại tiền
Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình	Thốt nhiên há mã khách tiên tự tình
Hài văn lần bước dặm xanh	Văn hài ổn bộ vân trình
Một vùng như thể cây quỳnh cành giao	Nhất đoàn hảo tự dao quỳnh hướng vinh
Chàng Vương quen mặt ra chào	Vương Quan diện thiện thân nghinh
Hai Kiểu e lệ nép vào dưới hoa	Nhị Kiều hoa hạ ẩn hình tị chi

Cùng đoạn thơ ấy hai vị khác là Nguyễn Kiên và Lê Mạnh Điềm dịch  cũng rất thú vị.

Bản dịch của Nguyễn Kiên ( Lục bát)	Bản dịch của Lê Mạnh Điềm (Thất ngôn)
Khứ quy vị định hành tung	Bán dục lưu trú, bán dục quy
Loan thanh hà xứ đinh đông tiền đồ	Hốt văn kim linh thanh tiệm cận
Dao chiêm kiến nhất văn nho	Dao kiến văn nhân mĩ phong tư
Phao câu thủ hoãn tuần đồ dung thư	Mã thượng hoãn bí bộ phương kì
Nang trung phong nguyệt bán sừ	Bán nang phong nguyệt xước hữu dư
Quan đồng lục thất tiếp dư vĩ tùy	Tam ngũ đồng tử hành tương tùy
Bạch câu tuyết sắc y y	Tuyết ấn bạch câu sắc hiệu hiệu
Liễu y tiếu tự thiên bì nhất ban	Y thấn thiên phu nhiễm thanh thảo
Dao dao vọng kiến phương nhan	Dữ quan tương kiến nguyên tương tri
Khách tùy há mã đồ gian tự tình	Há mã phùng nghên thoại giao đạo
Văn hài lộ sấn vân thanh	Phiêu phiêu từ khán ngọc chi di
Phong tư phảng phất dao quỳnh ngọc chi	Uyển như ngọc thụ dữ quỳnh chi
Vương Quan nhận thị cố tri	Vương Quan quán diện xuất tương tiếp
Nhị Kiều  ni  nục hướng y hoa tùng	Nhị Kiều tu xát đê nga mi

Giáo sư Trần Ích Nguyên còn dẫn bản dịch ra thơ thất ngôn của Từ Nguyên Mạc.

Đồng thời ông cũng khảo sát 2 bản dịch khác của hai dịch giả người Việt gốc Hoa ở Chợ Lớn là Lý Văn Hùng và Trương Cam Vũ. Có thể nói rằng đây là một dấu mốc quan trọng mà Trần Ích Nguyên đã  lập nên ( Lời của  PGS TS Phạm Tú Châu).

          Chính nhờ công phu của ông Trần Ích Nguyên, mà chúng ta có thể hiểu đầy đủ hơn sức lan tỏa của Truyện Kiều của Nguyễn Du ở Việt Nam và sự du nhập của tác phẩm Nguyễn Du thành văn học dân gian tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Công trình của Trần Ích Nguyên vì thế rất có ích cho cả  những người Việt Nam và Trung Quốc muốn tìm hiểu sự liên quan của cô Vương Thúy Kiều  Trung Quốc với Truyện Kiều của Nguyễn Du Việt Nam. Đồng thời cho thấy mối quan hệ giao lưu văn hóa Trung - Việt. Riêng phần dịch thơ, cuốn sách cho thấy các học giả Việt Nam rất ngưỡng mộ Truyện Kiều chữ Nôm của Nguyễn Du, và mong muốn truyền bá nó bằng thể thơ lục bát của dân tộc, cũng như thơ thất ngôn, nhưng viết bằng chữ Hán.

                                                                   Tháng 4 năm 2017