TẠM BỢ

Chử Văn Long

TẠM BỢ

Ngày chúng ta thương nhau về ở chung nhà

Có gian buồng không đủ mua cánh cửa

Anh nhặt nhạnh gỗ thùng, gỗ chợ

Miếng bằng gang tay, miếng khuyết tựa vành trăng

Để ghép nên cánh cửa

Với ý nghĩ một thời gian tạm bợ

Khi nào có sẽ thay cánh cửa vững bền…

Bây giờ em không còn, cái tạm bợ lại còn nguyên

Đau xót làm sao đời người nhiều khi ngắn hơn những gì tạm bợ

Đau đớn biết bao mỗi khi tay anh đụng vào cánh cửa

Tạm bợ còn đây mà em đã đâu rồi?

                             5/12/2002

Lời bình của Vũ Nho

Khi   lần đầu tiếp xúc bài thơ Tạm bợ  trong  dạng chép tay, không hiểu sao,  tự nhiên, tôi nhớ ngay đến câu thơ của Trần Đăng Khoa viết hồi ở nước Nga: “Cái còn thì vẫn còn nguyên. Cái tan dù tưởng vững bền cũng tan…”. Phải chăng vì những câu thơ này đều là triết lí về cái còn, cái mất. Bài Tạm bợ  không nói  trực tiếp về  tan, không tan, nhưng nói  về điều nghịch lí là  cái tạm bợ thì còn, mà cái tưởng  vĩnh cửu, vững bền thì mất. Và đau xót và đau đớn ở đây chính là ngày ngày, người viết đối mặt với cái chứng tích tạm bợ của một thời.

          Chử Văn Long là nhà thơ hay nói đến “những số phận nhỏ nhoi, khuất lấp, u buồn” ( Lời tác giả trong Tuyển thơ văn chọn lọc Chử Văn Long) và nhà thơ không ít lần thốt ra cảm khái về sự ngắn ngủi của đời người, nhất là từ khi người vợ tảo tần thương mến của anh ra đi mãi mãi.

          Cuộc đời ngắn quá và buồn quá

                             Như giấc mơ dài

          Tôi mới thấy đời người giống đời hoa quá ngắn

                             Thương hoa

Trong bài thơ này cái ngắn ngủi của đời người được so sánh với cái ngắn ngủi của sự tạm bợ, một sự so sánh rứt ra từ nỗi đau mất mát:

          Đau xót làm sao đời người nhiều khi ngắn hơn những gì tạm bợ

Tạm bợ ở đây có  chứng tích hẳn hoi. Đó là một thời nghèo đói, túng bấn của chính nhà thơ, và đâu chỉ riêng anh. Căn buồng hạnh phúc nhưng không có  cánh cửa. Nên cánh cửa đó được làm tạm bợ bằng những mảnh, những mẩu gỗ vụn chắp vá:

          Anh nhặt nhạnh gỗ thùng, gỗ chợ

Miếng bằng gang tay, miếng khuyết tựa vành trăng

Để ghép nên cánh cửa

Nhặt nhạnh gỗ thùng, gỗ chợ, miếng nhỏ, miếng to, miếng lành, miếng khuyết,  bằng tình yêu đằm thắm, anh đã ghép, đã làm nên tấm cửa buồng.  Hệt như tinh thần của câu ca dao “…gian khó chẳng nề. Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng”. Anh tự hứa coi đó là tạm bợ, sẽ thay bằng cánh cửa vững bền.

          Nhưng cái tạm bợ ấy mãi còn. Còn  người vợ, người “gánh chịu” đớn đau thử thách của người chồng ( người được ví như cây cột thu lôi, nhưng “Nơi dập sét cuối cùng lại là nơi tiếp đất”), người mà anh mãi mãi biết ơn, thương mến, cảm thông, tôn thờ…thì lại không còn nữa.

          Ở đây có hai lần nhà thơ nhắc đến nỗi đau, gậy hiệu quả nghệ thuật về nỗi đau chồng chất:

Đau xót làm sao đời người nhiều khi ngắn hơn những gì tạm bợ

Đây là nỗi đau chung về kiếp người, khác nào Nguyễn Du xưa từng than : Đau đớn thay phận đàn bà.

Và nỗi đau đớn riêng:

          Đau đớn biết bao mỗi khi tay anh đụng vào cánh cửa

Tạm bợ còn đây mà em đã đâu rồi?

 Không phải là cánh cửa nhà tạm bợ, mà là cánh cửa buồng, cánh cửa mở vào nơi hạnh phúc riêng tư chồng vợ, những tưởng keo sơn vững bền mãi mãi trăm năm.

Đau thấm thía tận cùng nỗi đau mất mát, Chử Văn Long đã neo vào trái tim bạn đọc một bài thơ giản dị mà ám ảnh. Không phải ngẫu nhiên mà chị Mỹ Lâm tôi quen,  nghề  nghiệp không liên quan gì đến thơ văn, lại trân trọng chép bài thơ này vào sổ tay. Và khi thay quyển sổ mới, chị cũng không quên chép lại cạnh bài thơ Tiễn con gái về nhà chồng của Nguyễn Hoàng Sơn và Con hãy yêu người yêu thương của văn hào Victo Huy gô  người Pháp.

                                                Hà Nội, 13 tháng 5 năm 2012