Chủ Nhật, 17 tháng 2, 2013

Khúc hát cho những trái tim


 


Khúc hát cho những trái tim
      Lời giới thiệu tập thơ Khúc hát buổi tối
Vũ Nho
Đánh giá một nhà thơ có lẽ không phải chỉ là những gì đã viết, đã in của tác giả, mà còn phải chú ý đến hiệu quả thẩm mĩ đối với độc giả - nghĩa là những câu thơ hay, những khổ thơ hay, những bài thơ hay và cả những tập thơ hay nữa. Dù xét thế nào thì Lê Thị Mây vẫn là một nhà thơ nữ nổi trội nhất sau hai nữ sĩ lớp trước là Xuân Quỳnh và Phan Thị Thanh Nhàn. Về số lượng tập thơ, chị có: Những mùa trăng mong chờ, Dịu dàng, Tặng riêng một người, Một mình, Giấc mơ thiếu phụ, Tuổi mười ba, Du ca cây lựu tình, và tập thơ bạn đang có trên tay: Khúc hát buổi tối. Về chất lượng, Tặng riêng một người được giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam. Những bài thơ nổi tiếng như Đám cỏ xanh, Gió quả phụ, Những mùa trăng mong chờ. Giấc mơ thiếu phụ , Nỗi buồn... Nếu anh Tô Hà còn đến bây giờ những câu thơ trong trí nhớ chắc là anh sẽ chọn của Lê Thi Mây không ít.
Nhưng chúng ta đang có trong tay Khúc hát buổi tối một tập thơ hầu như toàn là thơ tình của Lê Thị Mây. Đây không phải là một tập tuyển chọn những bài thơ tình của tác giả. Trước đó chị đã có bao nhiêu là thơ tình rồi. Song với chị thì càng làm thơ tình thì chị càng khát tình yêu  Em dốc cạn... Và uống. Cũng không sao hết khát một mình (Bí mật mùa xuân- trong tập thơ Tặng riêng một người). Nhà thơ có lẽ cảm nhận trước được ý bạn chăng, nên đã giãi bày:
    Không ai như tôi yêu nhiều đến thế
      Tuổi tình yêu dài trọn cuộc đời tôi
                             Bi khúc
Có lẽ nào ta nỡ trách người phụ nữ yêu nhiều, nhất là người phụ nữ đó chỉ có những phút giây yêu ngắn ngủi trong khoảnh khắc chiến tranh:
               Anh khoác ba lô về
               Đất trời dồn chật lại
               Em tái nhợt niềm vui
               Như trăng mọc ban ngày
(Những mùa trăng mong chờ trong tập Giấc mơ thiếu phụ)
Còn tất cả là sự vò võ khắc khoải đợi chờ, tất cả chỉ là những giấc mơ lang thang, trôi giữa rạng ngày xanh tái, ơi giấc mơ - bị cắt hết máu (Giấc mơ thiếu phụ). Hơn thế nữa, trong tình yêu của Lê Thị Mây, chị đã yêu bằng cả tình yêu của Những cô gái ngủ trong rừng trẻ lắm... Họ ngủ say đất ấm che lên mặt (Những bài ca trong tập Du ca cây lựu tình). Chị đã yêu bằng cả tình yêu của Những người đàn bà chết bom trong thành phố... người đàn bà góa bụa nuôi con sau chiến tranh đã qua được mười năm (Gió quả phụ trong tập Tặng riêng một người).
Có phải từ những bài thơ có nhiều tên gọi là khúc hát, bài hát tấu khúc... mà tên chung của tập thơ là khúc hát buổi tối chăng. Nhưng rõ ràng đây là những  bài ca buồn những bi khúc, bi ca nên hát cho buổi tối là rất hợp (Dành cho ca bình minh là thơ tình của người nào khác). Đây đó có lóe lên những cảnh sắc tươi tắn , trong trẻo:
    Ngày hôm nay trong trẻo đến nhường kia
    Nắng vàng khoác tấm áo choàng thiếu nữ
    Chân trời nghiêng làn mây trắng quàng vai

 Nhưng hình như nó chỉ làm tăng thêm ấn tượng buồn của cảnh: cảnh về khuya còi tàu khuya quyến luyến. Đầu ga lựu đỏ sương (Tiễn) Vừng trăng đầy khuyết nỗi cô đơn (Ngày chia li); cảnh mùa đông Có nỗi lo âu gõ cửa. Mùa đông ảm đạm sẽ về (Nỗi lo âu); cảnh mưa trăng vỡ ở sông Hương Mưa lại thêm cơn vây mịt lối... Dưới sông trăng ướt chừng run rẩy. Hay mảnh hồn em vỡ dạt dào....
Cảnh ban ngày thì ban ngày của chị cũng mang một sắc riêng xanh xao hay xanh tái, nhợt nhạt không thể lẫn:
          Ngả đường để gặt được tình yêu
          Anh có nhận ra em nhợt nhạt
          Giữa dòng người...
                       Ngã ba
Tất nhiên thơ nói về tình yêu thì hình ảnh trái tim được nhắc đến nhiều là một điều dễ hiểu. Nhưng trái tim thơ của chị Mây không giống như Trái tim sinh nởcủa chị Lâm Thị Mỹ Dạ. Ở đây có lần tim hóa chiếc lồng chim để nhốt bóng hình người tình:
          Chỉ tim em tội nghiệp
          Nhốt giữ bóng hình anh
(Bài hát chiếc lồng chim, trong tập Tặng riêng một người).
Có lần nó vỡ dạt dào cùng hồn chị dưới sông mưa (Mưa ở sông Hương). Nó hóa đá lát thềm hoarồi Trái tim em hóa đá lại đỏ hồng (Nếu anh còn trở lại ). Nó thành vòm nhà hát để cho Những mối tình tàn phai Trong tim em giao hưởng (Người đến sau cùng). Nó trở thành đồ cũ nhưng không thể sắm mới:
          Mưa gió ấy tim thành đồ cũ
          Trái tim sao sắm mới mà mong
Nhà thơ muốn có trái tim như thỏi son Để tô lên làm rạng rỡ tâm hồn, nhưng chị đã từ kinh nghiệm cay đắng của đời mình nhận ra Chỉ có máu mới hồi sinh rạng rỡ cái không thể nhìn không thể thấy trong tim (Thỏi son). Chính vì lí do rất phụ nữ mà chị cao giọng đầy kiêu hãnh:
          Tôi từ chối trái tim nhân tạo
          Sợ khi yêu trái tim ấy nằm im
               Du khúc của trái tim
Trái tim ấy làm ta nhớ đến trái tim của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh trong Tự hát:
          Em trở về đúng nghĩa trái tim
          Là máu thịt đời thường ai chẳng có.
Nhưng khác Xuân Quỳnh say đắm với yêu đương, Lê Thị Mây đau đớn mà dâng hiến, hào hiệp mà chua xót:
          Em vẫn thường đi qua phố nhà anh
          Trái tim bán lời rao cây chết lặng
          Rằng rao bán nhưng riêng anh em tặng
                     Bài hát đi qua phố
Ta không khỏi chạnh lòng khi chị dùng hình ảnh tượng trưng:
          Em xin lửa, nếu còn lửa
          Nếu còn tro em xin tro về bếp mình
          Để em vùi vào đấy trái tim
                        Lửa
Từng có chuyện như vậy vì cũng đã có Trái tim anh tan vỡ với tên em (Ràng buộc) đã từng có Trái tim trên cát khi chạm tay cầm lên. Trái tim cất tiếng hát (Trái tim trên cát). Nhưng cũng đã từng có những trái tim cỗi cằn:
          Trong trái tim đồ đạc cũng chất đầy
          Chó giữ nhà sẽ sủa vang đầu ngõ
          Cắn tha đi những kỷ niệm từ đây...
                           Nỗi lo âu
Trái tim Dẫu kiệt sức qua nhiều lần đắm đuối của nhà thơ vẫn là một Trái tim nồng bốc lửa (Bi khúc) đi theo chị trọn cuộc đời này.
Có một điều ai là người yêu chị, ai là người chị yêu và ai là người đến sau cùng? Đây là một bí mật.
Người thứ nhất mối tình đầu li biệt
Chợt đến kia người sau chót đến rồi
 Đến bây giờ cơn khát của chị vẫn chưa hề dịu bớt bởi vì:
Vâng anh đến giẫm bước chân người trước
Trong tay anh không chìa khóa mở hồn tôi
                                Bi khúc
Vậy là chưa có người sau chót.
Đi vào tâm hồn của một người đàn bà đang yêu là hẳn phải có chìa khóa riêng. Nhưng đi vào thơ tình của người đàn bà ấy đâu phải là đơn giản. Với bạn đọc, chắc hắn sẽ có nhiều nẻo tới. Nhưng xin mách với bạn ngả đường này:
          Những dấu chân trong kén
          Em giam giữ tình
          Trong tơ thắm tình em
                      Bài hát
Những bài thơ trong tập là cuộn dây tơ thắm. Bạn hãy nhẹ lần theo như người trong cổ tích thường đi...
                       
                          Hà Nội, hè 1998




5 nhận xét:

  1. Nhận xét này đã bị tác giả xóa.

    Trả lờiXóa
  2. Bác ạ! em vẫn yêu thích thơ của Chị Mây khi là lính chiến, đọc trong những tờ văn nghệ ở chiến trường.

    Cây hoa gạo đầu làng sao rồi em
    Chỗ em tiễn trời xanh trôi tới

    Em nhớ đến Ngã Ba Thá, trưa ngày 16/4 năm đó, cây Gạo nay vẫn còn; nơi các bạn nữ tiễn bạn sinh viên vào bộ đội. Cùng lứa đó, ông Vũ Đình Văn có viết 'Nửa sau khoảng đời', khi nhớ lại rưng rưng.
    Cảm ơn Bác cho em theo như người trong cổ tích thường đi..

    PS.
    Em xóa còm trên vì mạng thế nào đó. Sao người lạ cứ làm khó chúng ta: blogspot

    Trả lờiXóa
  3. Cám ơn bác VanPham đã để lại những cảm nghĩ và sẻ chia! Chị Lê Thị Mây là một trong các tác giả nữ nhiều thành công. Một gương mặt thơ rất đáng trân trọng!
    Blog mới, rất khó quản trị. Máy tính để bàn của tôi chỉ có thể vào đọc như một người khách. Và khi Còm thì nhất thiết phải chọn Ẩn danh họ mới cho hiện.
    Thật là rầy rà!
    Chủ trang Vũ Nho Ninh Bình.

    Trả lờiXóa
  4. Bài này đã in như là lời giới thiệu trong tập thơ KHÚC HÁT BUỔI TỐI của nhà thơ Lê Thị Mây, nxb Thanh Niên, 1998 và trong Vũ Nho - Đi Giữa miền thơ tập 1, nhà xuất bản Văn Học, năm 1999.

    Chủ trang Vũ Nho Ninh Bình.

    Trả lờiXóa