EM NẰM NGHIÊNG

Triệu Lam Châu

 BÀI THƠ “KHÔNG ĐỀ” CỦA TRIỆU LAM CHÂU

CHỜ NHỮNG MƯỜI BẢY NĂM RÒNG (1997 – 2014)

MỚI TÌM ĐƯỢC ĐỊA CHỈ ĐẮC ĐẠO

Lời tâm sự của Triệu Lam Châu:

Trưa nay ngày 3 tháng 2 năm 2014 (tức mùng bốn tết Giáp ngọ) vào Sân trời (từ mới của Hồng Phạm) Huệ Nông, tôi bất ngờ được thấy một bức ảnh chói chang đến bàng hoàng. Vì sao tôi nói là bàng hoàng? Bởi vì những bức ảnh có vẻ phóng khoáng như vậy, đối với dân Việt Nam ta, quả là mới mẻ và gợi cảm.

Thực ra thời trẻ tuổi từ năm 1970 đến năm 1976 Triệu Lam Châu tôi đã từng được Nhà nước ta gửi đi du học dài hạn ở nước Nga Xô Viết, nên cũng đã quen nhìn những bức tượng nghệ thuật khoả thân tuyệt vời dựng bên các đường phố ở thành phố Xanh Pêtecbua cổ kính và tráng lệ thuở nào. Rồi khi vào chiêm ngưỡng những kiệt tác hội hoạ của thế giới trong Viện bảo tàng Cung điện Mùa Đông bên dòng sông Nhêva đẹp xinh, tôi đã từng say đắm những bức tranh khoả thân tuyệt đỉnh tuyệt vời của các danh hoạ vĩ đại nhất của loài người. Thưởng thức những tác phẩm hội hoạ khoả thân chân chính ấy, ta thấy một niềm rung cảm trong sáng về vẻ đẹp tự nhiên của con người, mà người nghệ sĩ đã truyền lại cho đời sau qua tác phầm tâm huyết của mình – chứ ta không hề thấy gợi lên một ý nghĩ xấu xa nào cả.

Song khi trở về nước, tôi thấy có lẽ do trình độ dân trí của ta còn hạn chế về hội hoạ, nên những bức tranh khoả thân nghệ thuật, vẫn dè dặt e ấp nằm trong bóng tối. Bởi vì, có thể do quan niệm phong kiến, rồi cả thành kiến nữa… của một số người… cho rằng Tranh khoả thân là… “đồi truỵ”?... Rồi văn nghệ sĩ thời trước khi Đảng và Nhà nuớc ta có công cuộc đổi mới đất nước, cũng rất dè dặt… với vấn đề hết sức nhạy cảm này.

Chính vì vậy dẫu họ có những bức tranh khoả thân, hay những tác phẩm thơ văn tâm đắc… song vẫn phải xếp trong ngăn kéo, không dám công bố. Tác giả sợ bị gán cho là… “đồi truỵ”?...

Và Triệu Lam Châu tôi là một người làm thơ nằm trong số ấy. Bài thơ “Nào, mở áo đi em!” (Sáng tác từ năm 1985) và bài thơ “Không đề” dưới đây (Sáng tác năm 1997) – Nhưng vẫn chưa dám công bố… Vì sợ bị quy chụp là đồi truỵ. Hơn nữa mình lại nhà  giáo nữa, phải mô phạm chứ! Sao lại dính vào “đồi truỵ” được?

Rồi đến năm 2014 này, khi mà mạng internet (Gừa vạ) tràn lan khắp mọi hang cùng ngõ hẻm của thế gian này, thì một loạt tranh khoả thân nghệ thuật đã đến với công chúng Việt Nam, nhất là lớp trẻ ngày nay. Và ngày nay cách nhìn nhận đánh giá tác phẩm chân chính cũng đã thông thoáng hơn nhiều.

Ngay trưa nay đây ( 3/2/2014) khi xem trên facebook Huệ Nông bức ảnh Cô gái nằm trên bãi cỏ thanh bình, tôi thấy đây là một bức tranh giàu tính thẩm mỹ. Cô nằm nghiêng nhìn lên bầu trời phóng khoáng bao la, miệng khẽ nở một nụ cười tràn trề hy vọng. Hẳn trời xanh như thể vẫy gọi cô đi đến tận cùng bát ngát của niềm mơ ước? Hay là cô thầm liên tưởng đến một câu chuyện thầm kín trữ tình của riêng mình - Mà nở một nụ cười như là một phần thưởng tự ban tặng cho mình giữa một buổi chiều núi non điệp trùng và hùng vĩ. Đây là một cô gái miền núi hiện đại, dẫu cô không vận trang phục của miền rừng. Song chất rừng toát lên từ khung cảnh tráng lệ của núi non trùng điệp vây quanh cô, như thể nâng cho ước mơ cô bay cao và bay xa đến không cùng… Xin chân thành cảm ơn tác giả đã cho chúng ta một bức ảnh mang thần thái của cô gái miền núi hiện đại.

Các bạn hãy chiêm ngưỡng kỹ mà xem… Chất lãng mạn và say đắm của miền rừng như thể trào ra từ nụ cười và ánh mắt long lanh của nàng…

Rồi bất thần tôi nhớ đến bài thơ Không đề của tôi làm đã lâu, từ năm 1997. Hồi ấy tôi làm thơ chỉ bằng tưởng tượng, chứ không nhìn thấy một bức ảnh cụ thể nào cả. Có thể nói bài thơ như một nỗi niềm trong tưởng tượng của người nghệ sĩ mà thôi…Tôi không có ý công bố nó, khi mà điều kiện chưa chín mùi…

 Và có lẽ hôm nay là điều kiện mà tôi chờ đợi đã tới rồi. Thì đây, bức ảnh Cô gái nằm nghiêng một cách lãng mạn trên bãi cỏ miền rừng đây… Bài thơ Không đề của Triệu Lam Châu ra đời  ngày 14/3/1997… rong ruổi đi tìm tri âm… mà mãi tới 3/2 năm 2014 mới thấy… Vậy là suốt 17 năm ròng rã, mới tìm thấy địa chỉ của lòng mình…Thật là biết bao vui sướng mà ngậm ngùi.

Mời bạn bè cùng chiêm ngưỡng cuộc hội ngộ giữa Thơ và bức ảnh Cô gái nằm nghiêng trên bãi cỏ sau đây:

Bản thơ tiếng Tày:

PJẤU ĐỀ

Gờ rầư pjái gằm sli khảu nhả

Slao nòn ghèng, hộn háo slim châư

Ái wổt khửn rèng ăn sloáng sloẻ

T’ọ lao gần noỏc gạ: Bả slâư!

Tuy Hoà, wằn 14/3/1997

Triệu Lam Châu

Bản thơ tiếng Việt:

KHÔNG ĐỀ

Ai thả lời sli vào trong cỏ

Em nằm nghiêng, cứ thấy rân rân

Muốn hét thật vang cho thoả thích

Sợ rằng ai đó nói: Con điên!

Tuy Hoà, ngày 14/3/1997

Triệu Lam Châu

Tuy Hoà, ngày 3/2/2014

Đường trời:  trieulamchau@gmail.com

Số nối:  0983 825502